روش‌های جلوگیری از بارداری
روش‌های مختلفی جهت پیشگیری از بارداری وجود دارد. برخی از روش‌ها مانند کاندوم و دیافراگم از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می‌کنند، برخی دیگر مانند قرص‌ها مانع تخمک گذاری می‌شوند. برخی مانند IUD از لانه‌گزینی و کاشت تخمک در رحم پیشگیری می‌کنند.
انتخاب روش پیشگیری یک تصمیم کاملا شخصی است و نمی توان یک روش را برای همه زنان و زوجین پیشنهاد کرد. قبل از انتخاب روش پیشگیری باید تمام مزایا و معایب آن را درنظر گرفت و موثرترین روش را انتخاب کرد.
باید به این نکته توجه کنید که هر کدام از روش‌های پیشگیری عوارض و خطرات احتمالی خود را دارند. عوامل مختلفی در انتخاب روش پیشگیری از بارداری نقش دارند، به عنوان مثال برخی ممکن است تمایل به پیشگیری موقت داشته باشند. برخی دیگر به دنبال پیشگیری دائم هستند. برخی از روش‌ها مانند کاندوم می‌توانند از برخی عفونت‌های آمیزشی پیشگیری کنند. لازم به ذکر است که هیچ کدام از روش‌های پیشگیری به طور 100 درصد از بیماری‌های مقاربتی جلوگیری نمی‌کنند.
انواع روش‌های پیشگیری از بارداری
روش‌های قابل برگشت یا موقت
روش‌هایی مانند کاندوم، دیافراگم مانع از رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند. روش‌های مکانیکی مانند IUD از قرار گرفتن تخمک بارور شده در رحم و لانه گزینی پیشگیری می‌کنند و روش‌های هورمونی مانند قرص‌ها که با مختل کردن سیکل قاعدگی مانع تخمک گذاری می‌شوند. تمام این روش‌ها موقت بوده و امکان بارداری پس از توقف آنها وجود دارد.
روش‌های دائمی و غیرقابل برگشت
این روش‌ها هم برای زنان و هم برای مردان قابل انجام است. به عنوان مثال عمل توبکتومی یا بستن لوله‌ها در خانم‌ها و عمل وازکتومی در آقایان صورت می‌گیرد. روش دیگر استفاده از ابزار فلز مانند و قابل انعطاف است که توسط پزشک درلوله‌های رحمی قرار داده می‌شود، پس از مدتی بافت اسکار و زخم ایجاد شده و مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شود. این روش جایگزینی برای بستن لوله‌های رحمی است.
چه مدت طول می‌کشد تا روش‌های پیشگیری از بارداری عمل کند؟
برخی از روش‌های پیشگیری مانند کاندوم یا دیافراگم به محض استفاده مانع از بارداری می‌شوند، درحالیکه روش‌های هورمونی مانند قرص‌ها، برچسب‌ها و کپسول‌های کاشتنی نیاز به گذشت زمان دارند و قادر به پیشگیری بلافاصله بعد از مصرف نیستند. میزان تاثیرگذاری، بستگی به آن دارد که در چه زمانی از سیکل قاعدگی مصرف شوند. توصیه می‌شود زمانی که تازه شروع به استفاده از روش‌های هورمونی و قرص‌ها کرده اید، حتما از روش دیگری نیز جهت پیشگیری استفاده کنید.
آیا احتمال بارداری در حین استفاده از روش‌های جلوگیری وجود دارد؟
توجه کنید که هیچ کدام از روش‌های پیشگیری قابلیت پیشگیری کامل و صددرصد را ندارند. بنابراین احتمال بارداری در حین استفاده از این روش‌ها صفر نیست. با این حال بسیاری از این روش‌ها در صورتی که به درستی استفاده شوند، به طور موثری از بارداری پیشگیری می‌کنند. برای مثال قرص‌های پیشگیری از بارداری در صورت استفاده صحیح تا 99 درصد می‌توانند از بارداری پیشگیری کنند. شما باید یک دانش پایه در مورد عملکرد و نحوه استفاده از هر کدام از روش‌های پیشگیری کسب کنید.
روش های هورمونی و عوارض آن
در این روش هورمون‌ها از تخمک‌گذاری در خانم‌ها پیشگیری می‌کنند. اگر چه قرص‌ها به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند، سایر روش‌های هورمونی دیگر مانند حلقه واژنی، برچسبهای پوستی و تزریق پروژسترون نیز مورد توجه و استفاده‌اند.
عوارض شایع قرص‌های پیشگیری
- تهوع
- استفراغ
- آکنه
- افزایش وزن
- نوسان خلقی
- خونریزی بین پریودها یا لکه بینی
- تغییر در میزان خون قاعدگی
- تورم سینه‌ها و حساسیت به لمس
لازم به ذکر است که حمله قلبی، سکته مغزی و لخته شدن خون از عوارض بالقوه و خطرناک قرص‌های هورمونی‌اند. سیگار کشیدن منجر به افزایش خطرات و عوارض ذکر شده می‌گردد. خانم‌هایی که بالای 35 سال سن دارند و بیشتر از 15 عدد در روز سیگار مصرف می‌کنند، در معرض بیشترین خطر هستد. بنابراین توصیه اغلب پزشکان در هنگام استفاده از قرص‌های پیشگیری ترک سیگار است.
روش‌های بازدارنده ورود اسپرم و عوارض
مکانیسم این روش‌ها این است که از طریق مسدود کردن فیزیکی یا کشتن اسپرم قبل از اینکه بتواند تخمک را بارور کند از بارداری جلوگیری می‌کنند. کاندوم، دیافراگم و کلاهک مثال‌هایی از روش فیزیکی بازدارنده‌اند. اسفنج‌های آغشته به اسپرم‌کش نیز روش دیگری جهت پیشگیری هستند که اغلب در کنار سایر روش‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.
- عفونت ادراری (در صورت استفاده از دیافراگم یا اسپرم کش)
- سندرم شوک سمی (در صورت قرار دادن دیافراگم یا محافظ سرویکس به مدت بیشتر از 24ساعت).
- آلرژی نسبت به مواد موجود در اسپرم کشها و التهاب واژن یا آلت تناسلی مرد
یکی از مزایای استفاده از این روش‌ها کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های آمیزشی است. توجه کنید که هیچ کدام از این روش‌ها به طور کامل در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های آمیزشی موفق نیستند.
روش‌های جراحی جلوگیری از بارداری بعد از نزدیکی
جراحی بستن لوله‌ها در خانم‌ها و وازکتومی در آقایان یک روش دائم و همیشگی جلوگیری از بارداری است. روش دیگری نیز وجود دارد که با وارد کردن یک جسم فلزی در لوله‌های فالوپ و ایجاد انسداد از بارداری پیشگیری کرده و این روش نیاز به انجام جراحی ندارد.
عوارض وازکتومی و توبکتومی
اگرچه خانم هایی که عمل توبکتومی یا بستن لوله ها را انجام داده‌اند، بعد از اتمام جراحی و زمان بهبودی عارضه ای ندارند اما هر جراحی حتی کوچک با خطراتی مانند عفونت، خونریزی و عوارض بیهوشی مواجه است.
عمل عقیم سازی یا وازکتومی در آقایان نیز با عوارض ناشی از جراحی، تورم و درد بعد از جراحی همراه است. برای مدت‌ها پس از وازکتومی مرد‌ها توانایی باروری دارند. بنابراین توصیه می‌شود، به مدت 10 تا 12 هفته پس از جراحی یا 15 تا 20 انزال، از روش‌های دیگری جهت پیشگیری از بارداری استفاده کنند.
روش‌های اورژانسی جلوگیری از بارداری و عوارض آنها
پیشگیری اورژانسی به روش‌هایی گفته می‌شود که بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مورد استفاده قرار می‌گیرند و شامل روش‌های هورمونی مانند قرص شیردهی یا استفاده از IUD حاوی مس طی پنج روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده هستند. این روش در زمان رابطه جنسی محافظت نشده، برای پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از این روش‌ها، قرص‌های صبح روز بعد است. این قرص‌ها، در صورتی که تا 72 ساعت بعد از رابطه جنسی مصرف شوند، مانع از بارداری می‌شوند. استفاده ازIUD حاوی مس نیز یکی دیگر از روش‌های اورژانسی پیشگیری از بارداری است.
عوارض قرص‌های اورژانسی بعد از نزدیکی
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- خستگی
- سرگیجه
- حساسیت در لمس سینه ها
- درد پایین شکم
IUD و عوارض آن
IUD ابزاری است که در رحم گذاشته می‌شود و با تغییر محیط رحم، از کاشت تخمک بارورشده جلوگیری می‌کند. عوارض آن بستگی به نوع مورد استفاده دارد. برای مثال IUD حاوی مس ممکن است باعث وخیم تر شدن خونریزی‌های قاعدگی یا درد‌های شکمی شوند. IUD هورمونی نیز عوارض مشابه با قرص‌ها مانند سردرد، حساسیت در لمس سینه‌ها و آکنه را به دنبال دارند.
نتیجه گیری
انتخاب روش پیشگیری از بارداری یک تصمیم گیری است که به نظر شخص مربوط می‌شود، اما در عین حال نیاز به مشورت با متخصص وجود دارد. به خاطر داشته باشید که اغلب روش‌های پیشگیری به جز کاندوم نمی‌توانند از بیماری‌های آمیزشی پیشگیری کنند. حتما در مورد نیازها و خواسته های خود با پزشک مشورت کنید تا بهترین و موثرترین روش پیشگیری که برای شما مناسب است انتخاب کنید.
نظر شما چیست؟