کم کاری تیروئید و عادت ماهانه چه ربطی دارند؟

بین کم کاری تیروئید و و پريودي ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. غده تیروئید یک غده کوچکی در جلوی گردن است که با ترشح هورمون‌های خود اعمال مختلفی مانند تنظیم متابولیسم، تولید مثل، تنظیم هورمون‌های جنسی، تنظیم دمای بدن و عملکرد قلب و عروق را کنترل می‌کند.

هورمون‌های تیروئیدی نقش بسیار مهمی را در فیزیولوژی تولید مثل ایفا می‌کنند؛ آنها به طور مستقیم بر تخمدان‌ها و فرایند تخمگ‌گذاری اثر می‌گذارند. این هورمون ها اثرات غیر مستقیم خود را از طریق اتصال به گلوبولین‌های هورمون‌های جنسی اعمال می‌کنند. اختلال در عملکرد غده تیروئید می‌تواند منجر به سیکل‌های قاعدگی نامنظم و ناباروری شود.

کم کاری تیروئید و قاعدگی

در کم کاری تیروئید میزان ترشح هورمون‌ها کافی نیست و عدم کفایت هورمون‌ها باعث کند شدن بسیاری از عملکردهای بدن و همچنین اختلال در سیکل قاعدگی می‌شود. از هر 100 نفر دو نفر به کم کاری تیروئید مبتلا هستند که این اختلال در زنان نسبت به مردان از شیوع بیشتری برخودار است.

کم کاری تیروئید  و عادت ماهانه، منجر به طیف وسیعی از بیماری‌های اندام تولید مثلی مانند سیکل‌های نامنظم، ناباروری و اختلال در رشد جنسی می‌شود. اثرات کم کاری تیروئید و قاعدگی به شکل تغییر در طول سیکل و میزان جریان خون ظاهر می‌شود.

کم کاری تیروئید، از راه‌های مختلفی بر سیکل قاعدگی اثر می‌گذارد. کم کاری و پر کاری تیروئید هر دو عملکرد غده هیپوفیز را مختل می‌کنند. اختلال تیروئید منجر به عدم تخمک گذاری به علت کمبود پروژسترون می‌شود. فولیکول‌های تخمدان برای تبدیل شدن به یک تخمک بالغ نیاز به هورمون‌های تیروئیدی دارند و در کم کاری تیروئید میزان این هورمون‌ها پایین است و فولیکول‌ها قادر به رشد نخواهند بود. در کم کاری تیروئید حساسیت به انسولین کاهش پیدا می‌کند، به همین دلیل اختلال تیروئید با بروز سندرم تخمدان پلی کیستیک مرتبط است. کم کاری تیروئید با کاهش گلوبولین‌های متصل شونده به هورمون‌های جنسی بدن را در معرض استروژن بیشتری قرار می‌دهد که منجر به خونریزی‌های شدید قاعدگی می‌شود. همچنین کم کاری تیروئید با کاهش فاکتورهای انعقادی منجر به خونریزی‌های شدید در دوران قاعدگی می‌شود.

کم کاری تیروئید و نشانه‌های آن در سیکل قاعدگی

خونریزی شدید قاعدگی

خونریزی که بیشتر از ۷ روز طول بکشد.

خونریزی شدید که باعث تعویض پد یا تامپون هر یک ساعت می‌شود.

استفاده کردن از چندین پد جهت کنترل خونریزی

اجبار در تعویض پد در ساعات شب 

همراه بودن خونریزی با لخته‌های بزرگتر از 2.5 سانتی متر یا یک سکه

بخاطر داشته باشید که تنها کم کاری تیروئید نمی‌تواند دلیل خونریزی‌های شدید دوران قاعدگی باشد. عوامل دیگری مانند فیبروم رحم، سندرم تخمدان پلی کیستیک، آندومتریوز، پولیپ رحم ، عفونت و سرطان رحم می‌توانند باعث خونریزی‌های شدید در دوران قاعدگی شوند.

قاعدگی نامنظم یا عدم قاعدگی

 کم کاری تیروئید و عادت ماهانه به شدت بر هم تاثیر دارند. قاعدگی‌های نامنظم و عدم وقوع قاعدگی در کم کاری تیروئید شایع است. به دلیل افزایش سطح هورمون TSH ، آمنوره (فقدان پریود) و اولیگومنوره (دوره قاعدگی بیشتر از 35 روز) در زنان مبتلا به کم کاری رخ می‌دهد. افزایش سطح این هورمون باعث افزایش پرولاکتین می‌شود. پرولاکتین در مسیر تولید استروژن از تخمدان‌ها اختلال ایجاد کرده  و منجر به قاعدگی‌های نامنظم یا عدم وقوع سیکل می‌شود.

 کم کاری تیروئید و اختلال در باروری

هورمون‌های تیروئید برای عملکرد تخمدان‌ها و تخمک‌گذاری ضروری است. در کم کاری تیروئید که میزان هورمون‌ها کم است تخمک‌گذاری با مشکل روبرو می‌شود. همچنین کم کاری تیروئید زنان باردار را به ویژه در سه ماه اول در معرض سقط قرار می‌دهد. درمان کم کاری با قرص لوتیروکسین ممکن است در درمان ناباروری و پیشگیری از سقط موثر باشد.

۱۱ مورد از مهم‌ترین نشانه‌های کم کاری تیروئید در پریود

• احساس خستگی
• افزایش وزن
• سیکل‌های نامنظم
• عدم وقوع پریود
• حساسیت بیش ازحد به سرما
• خونریزی‌های شدید قاعدگی
• یبوست
• پوست و موی خشک
• نازک شدن موی سر

چهار مورد از دلایل بروز کم کاری تیروئید

کمبود ید: کمبود ید در رژیم غذایی باعث کاهش تولید هورمون‌های تیرویید و کم کاری تیروئید می‌شود.

بیماری خود ایمنی هاشیموتو: در این بیماری سلول‌های ایمنی به غده تیروئید حمله کرده و آن‌ها را تخریب می‌کنند که باعث کاهش در تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود و این کاهش هورمون ها منجر به عادت ماهانه نامنظم می‎شود.

آسیب فیزیکی یا پزشکی به غده تیروئید: جراحی یا رادیوتراپی در نواحی گردن و درمان پرکاری می‌توانند منجر به آسیب به عملکرد غده تیروئید شود. درمان با داروی لیتیوم که در درمان بیماری‌های اعصاب استفاده می‌شود، هم می‌تواند منجر به کم کاری شود.

بارداری: بارداری نیز می‌تواند باعث ایجاد اختلال تیروئید شود که به آن تیروئیدیت بعد از زایمان گفته می‌شود و معمولا 6-2 ماه بعد از تولد فرزند رخ می‌دهد. التهاب تیروئید بعد از بارداری از هر 100 زن  هفت نفر را درگیر می‌کند. اغلب زنان پس از اتمام بارداری و زایمان عملکرد طبیعی پیدا می‌کنند اما در حدود یک از هر پنج نفر فرد مبتلا به تیروئیدیت این اختلال را تا پایان عمر خواهند داشت.

کم کاری تیروئید و روش تشخیص آن

پس انجام معاینات فیزیکی توسط پزشک، آزمایش اندازه‌گیری سطح هورمون‌ها برای تشخیص انجام می‌شود. با جمع آوری نمونه خون و اندازه گیری، TSH ،T3 ،T4  تشخیص صورت می‌گیرد. در بیماری‌های خود ایمنی همچنین اندازه گیری سطح آنتی بادی علیه بافت تیروئید نیز انجام می‌شود.

پرکاری تیروئید و اثرات آن بر پریود

در این اختلال میزان تولید هورمون‌های تیروئید بیشتر از نیاز بدن است. در این اختلال سرعت متابولسیم و ضربان قلب افزایش می‌یابد. در امریکا از هر 100 نفر یک نفر به پرکاری تیروئید مبتلا است. و این اختلال در زنان با بالا رفتن سن بیشتر می‌شود.

در پرکاری تیروئید میزان اتصال به هورمون‌های جنسی افزایش می‌یابد و این یعنی سطح استروژن آزاد در خون کم شده و منجر به خونریزی‌های سبک در دوران قاعدگی می‌شود. همچنین در پرکاری تیروئید فاکتورهای انعقادی افزایش یافته که منجر به خونریزی‌های سبک و کم در قاعدگی می‌شود. عدم وقوع سیکل قاعدگی یا نامنظم بودن آن شایعترین اختلال همراه با پرکاری تیروئید است.

علائم پرکاری تیروئید در پریود

• کاهش وزن ناگهانی
• فعالیت بیش از حد
• اضطراب و احساس عصبانیت و تحریک پذیری
• تعریق زیاد
• اختلال خواب
• احساس خستگی
• حرکات مکرر روده
• لرزش دست‌ها
• پریودهای سبک
• سیکل‌های نامنظم پریود
• گواتر

دلایل بروز پرکاری تیروئید

بیماری‌های خود ایمنی

در بیماری خود ایمنی گریوز میزان تولید هورمون‌های تیروئیدی افزایش می‌یابد. علاوه بر علائم متداول پرکاری، بیماری گریوز باعث تورم پلک‌ها، تاری دید، چشم‌های بیرون زده و ریزش اشک می‌شود.

درمان پرکاری تیروئید

داروهای ضد تیروئید با تولید بیش از حد هورمون توسط غده تیروئید مقابله می‌کنند. تجویز داروهای مسدود کننده گیرنده بتا در کاهش تپش قلب و اضطراب نقش دارد. درمان با ید رادیو اکتیو به کوچک شدن غده تیروئید و کاهش تولید هورمون‌ها می‌انجامد. در برخی از موارد شدید درمان تنها با انجام جراحی و خارج کردن غده تیروئید امکان پذیر است.

پرکاری تیروئید ممکن است باعث بروز بحران تیروتوکسیک شود که در آن فرد به طور ناگهانی دچار تپش قلب و تب شود که یک اورژانس پزشکی است و باید سریعا به مرکز درمانی مراجعه کند. پرکاری تیروئید درمان نشده در بارداری عوارض بسیاری را برای مادر و جنین به همراه دارد. زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و فشار خون بارداری از مهمترین عوارض آن می باشد.

نتیجه گیری

همان طور که اشاره کردیم غده تیروئید از طرق مختلفی بر عادت ماهانه یا پریود و سیکل قاعدگی تاثیر می گذارد. هر دو نوع اختلال تیروئید اعم از کم کاری و پرکاری بر سیکل قاعدگی اثر گذاشته و باعث سیکل های نامنظم، خونریزی شدید، توقف تخمک گذاری و اختلال باروری می شود. از طریق یک آزمایش خون ساده، می توان به میزان هورمون ها پی برد و در صورتی که اختلالی در میزان هورمون و سیکل قاعدگی رخ دهد، حتما به پزشک زنان مراجعه کنید و تحت درمان قرار بگیرید.