سرطان تخمدان را چقدر می‌شناسید؟
تخمدان‌ها بخشی از اندام تولید مثلي در خانم‌ها هستند که وظیفه تولید تخمک را بر عهده دارند. خانم ها دارای دو تخمدان در طرفین رحم هستند. تخمدان ها با ترشح استروژن و پروژسترون فرایند تخمک گذاری را کنترل می کنند. سرطان تخمدان یکی از تومورهای شایع زنان در تمام سنین است كه در واقع این بیماری منجر به ایجاد سلولهای غیرعادی می‌شود که توانایی حمله یا گسترش به دیگر بخش‌های بدن را دارند.
علائم سرطان تخمدان چیست؟
به نظر شما علائم سرطان تخمدان چیست! سرطان های تخمدان معمولاً از قسمت اپیتلیوم یا لایه بیرونی شروع میشوند. اغلب در مراحل اولیه سرطان علائمی وجود ندارد. معمولاً علائم سرطان تخمدان غیر اختصاصی و شبیه سندرم پیش از قاعدگی، اختلالات مثانه یا سندرم روده تحریک پذیراست. البته این نکته قابل توجه است که علائم در سرطان تخمدان شدیدتر و طولانی تر است. توجه کنید که چنانچه هر یک از علائم زیر بیش از دو هفته طول بکشد، باید جهت بررسی به متخصص مراجعه کنید.
علائم اولیه سرطان تخمدان:
- درد یا احساس فشار در لگن
- خونریزی غیر طبیعی واژینال
- درد در کمر یا شکم
- نفخ
- احساس سیری بلافاصله بعد از خوردن غذا
- تکرر ادرار
- یبوست
سایر علامت‌ها شامل تهوع، سوء هاضمه، کاهش اشتها، کاهش وزن، خستگی است.
عوامل خطر سرطان تخمدان
سابقه خانوادگی
خانم‌هایی که در اقوام درجه یک آنها ابتلا به سرطان تخمدان یا سینه وجود دارد، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان هستند. این افراد باید زودتر از افراد ديگر به صورت دوره‌ای و منظم آزمایشات غربالگری را انجام دهند
سن
نیمی از سرطان‌های تخمدان در سنین بعد از 63 سالگی رخ میدهند، بنابراین با افزایش سن انجام معاینات دوره‌ای یک ضرورت است. همچنین شروع قاعدگی در سنین پایین‌تر از 12 سال یا وقوع یائسگی بعد از 52 سال ممکن است فرد را مستعد ابتلا به سرطان تخمدان کند.
نداشتن سابقه بارداری
داشتن یک یا چند بارداری با کاهش ابتلا به سرطان تخمدان همراه است. شیردهی نیز با کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان مرتبط است. اگرچه این موضوع کاملاً تایید نشده است، برخی مطالعات استفاده از درمان های ناباروری را علت تغییر سلول های تخمدان به سمت سرطانی شدن دانسته اند.
هورمون درمانی
اگرچه خانم‌هایی که از قرص‌های ضد بارداری یا هورمون‌های تزریقی استفاده می‌کنند کمتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.اما هورمون درمانی در دوران یائسگی یکی از فاکتورهای خطر آفرین ابتلا به سرطان تخمدان است. هر چقدر به مدت طولانی تری فرد از هورمون درمانی استفاده کند، خطر ابتلا نیز به همان نسبت افزایش می یابد. اما بعد از توقف هورمون درمانی خطر ابتلا کاهش می یابد.
چاقی
چاقی و توده‌ی بدنی بیشتر از 30 یکی دیگر از عوامل مؤثر در ابتلا به سرطان تخمدان است. چاقی سبب ذخیره استروژن و آندروژن‌ها در بافت چربی و رشد تومور تخمدان می‌شود. در صورت اضافه وزن یا چاقی بهتر است نزد یک متخصص و رژیم درمانگر اقدام به کاهش وزن اصولی نمایید تا خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای متابولیک و بدخیمی‌ها را کاهش دهید.
ویروس پاپیلومای انسانی
بین این ویروس و ابتلا به سرطان لوزه و سرطان گردن رحم ارتباط دیده شده است. در مطالعه‌ی انجام شده در 2013، افرادی که مبتلا به سرطان تخمدان بودند، میزان بروز ویروس پاپیلوما در آنها فزایش داشت. این ویروس، از طریق رابطه جنسی محافظت نشده منتقل و سبب عفونت آمیزشی می‌شود.
انواع سرطان تخمدان
نوع سرطان تخمدان بستگی به سلول یا بافتی که سرطان شروع شده است دارد و بر این اساس نام گذاری صورت می‌گیرد.
- سلولهای اپیتلیال: سلول های پوششی یک لایه نازک است که سطح خارجی تخمدان را فرا گرفته است. تقریباً بیش از 90 درصد سرطان‌های تخمدان در بافت پوششی رخ میدهند.
- سلولهای زایا یا مولد تخمک: این سلول ها مسؤل تولید تخمک هستند.
- سلولهای استرومال: این سلولها مسؤل ترشح هورمون ها و تشکیل ساختار تخمدان هستند.
روش تشخیص سرطان تخمدان
معاینه لگن
معاینه لگن یکی از روش های غربالگری در زمینه بیماری های زنان و سرطان هاست. معاینه لگنی بخشی از معاینه فیزیکی است که در آن پزشک به بررسی اندام های تناسلی بدن زنان می پردازد. بهتر است سالانه یا طبق نظر پزشک این معاینه انجام گيرد. ممکن است در ابتدا کمی احساس ناراحتی و اضطراب داشته باشید، که عادی است. این معاینه هیچ گونه خطر یا عارضه ای برای شما ندارد.
آزمایش خون
در آزمایش خون سطح فاکتورهایی مانند BRCA1 و BRCA2 اندازه گیری میشوند. میزان این فاکتور در سرطان سینه و تخمدان افزایش می‌یابد. این دو ژن مسؤل بیش از 25 درصد ابتلا به سرطان تخمدان و سینه‌ها هستند. توصیه می‌شود افرادی که سابقه خانوادگی بروز این سرطان‌ها را دارند، به طور منظم سطح این دو فاکتور را بررسی کنند.
تصویربرداری
سونوگرافی ترانس واژینال، سی تی اسکن و ام ار ای از روش‌های تصویر برداری هستند که در آن به بررسی شکل، اندازه و ساختار تخمدان و سایر اندام لگنی می‌پردازند. سونوگرافی ترانس واژینال یکی از انواع سونوگرافی است که توسط امواج فرا صوت و از طریق واژن بررسی اندام های لگنی صورت می‌گیرد.
سونوگرافی واژینال روش بی خطر و غیر تهاجمی است که می‌توان در دوران بارداری نیز از آن استفاده کرد. سونوگرافی ترانس واژینال با مثانه خالی و نیمه پر انجام می‌شود.
لاپاراسکوپی
در این روش توسط یک دوربین که بر سر لاپاراسکوپ قرار دارد و یک برش کوچک در ناحیه شکم، اندام‌های داخلی حفره لگن مورد بررسی و مشاهده قرار می‌گیرند. این روش اغلب برای شناسایی علت درد های شکمی و لگنی به کار می‌رود. یکی از مزایای این روش، این است که اگر در حین بررسی نیاز به انجام درمان و جراحی باشد، بدون نیاز به برش بزرگ این کار انجام می‌شود.
بیوپسی
در این روش بررسی میکروسکوپیک بافت انجام می‌شود. مقداری از بافت یا سلول مورد نظر برداشته و جهت تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. تنها راه تشخیص قطعی سرطان ها انجام بیوپسی یا نمونه برداری از بافت است. این روش بی خطر و بدون درد است.
مراحل پشرفت سرطان تخمدان
- مرحله اول سرطان تخمدان، دارای سه سطح است:
مرحله A1، سرطان محدود به یک تخمدان است
مرحلهB2، سرطان هر دو تخمدان ها را درگیر می کند
مرحله C3، سلولهای سرطانی دربیرون از بافت تخمدان هستند
- مرحله دوم دارای دو سطح است، که در این مرحله سرطان به بافت لگن رسیده است
مرحله A2 سرطان، رحم و لوله های فالوپ را درگیر کرده است.
مرحله B2 سرطان به سمت مثانه و روده بزرگ پیشروی کرده است.
- مرحله سوم سرطان دارای سه بخش است:
مرحله A3، سرطان به بخش شکم و غده های لنفاوی رسیده است.
مرحله B3، سلول های سرطانی به بیرون کبد و طحال کشیده شده اند.
مرحله C3، سلول های سرطانی در شکم یا بیرون کبد و طحال هستند اما هنوز به طحال و کبد نرسیده اند.
- مرحله چهارم، تومور متاستاز داده است یعنی به سایر بخش‌های بدن مانند کبد و ریه هم رسیده است.
مرحله A4، بافت ریه درگیر سلولهای سرطانی شده است.
مرحلهB4، آخرین مرحله بیماری است، و سلولهای سرطانی تقریباً به تمام بخش‌های بدن مانند پوست، مغز منتشر شده است.
پیشگیری از سرطان تخمدان
واقعیت این است که راه قطعی و مطمئن جهت پیشگیری از سرطان تخمدان وجود ندارد. اما تکنیک‌هایی وجود دارد که با رعایت آنها می‌توان شانس ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش داد. انجام تمرینات ورزشی منظم ممکن است در کاهش ابتلا به سرطان مؤثر واقع شود.
نتایج برخی مطالعات حاکی از آنست، که خانم‌هایی که از قرص‌های ضد بارداری خوراکی استفاده کرده‌اند، کمتر در معرض ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند. همچنین بررسی‌های منظم و دوره‌ای به ویژه در افرادی که سابقه ابتلا به سرطان‌ها را دارند، به شناسایی زود هنگام و درمان به موقع منجر می‌شود. برداشتن تخمدان در افرادی که دچار جهش یا موتاسیون ژن های BRCA1 و BRCA2 شده اند، در کاهش میزان ابتلا به سرطان تخمدان نقش به سزایی دارد.
درمان سرطان تخمدان
درمان سرطان تخمدان به عوامل مختلفی مانند سن، مرحله و نوع سلولهای درگیر بستگی دارد. وضعیت سلامتی فرد و ترجیحات وی در انتخاب شیوه درمان نقش دارد.
جراحی
انتخاب روش جراحی بستگی به نوع و میزان پیشروی سلول های سرطانی دارد. در این روش معمولاً درمان توسط برداشتن تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم، گره‌های لنفاوی و بافت چربی صورت می‌گیرد. چنانچه سرطان تخمدان در مراحل ابتدایی شناسایی شود، وسعت جراحی کمتر خواهد بود. همچنین درمان در مراحل ابتدایی امکان حفظ یک تخمدان و قدرت بارداری را در آینده فراهم می‌کند
شیمی درمانی
شیمی درمانی اغلب پس از جراحی آغاز می‌شود. در این روش داروها از طریق ورید یا حفره شکمی به بیمار تزریق می شوند. تا باقی مانده سلول های سرطانی احتمالی نیز از بین برود. در زمان شیمی درمانی فرد بسیار مستعد ابتلا به انواع عفونت و بیماری است، بنابراین رعایت اصول بهداشتی و مراقبت از خود توسط فرد و اطرافیان ضروری است. رژیم غذایی نیز در این دوران بسیار اهمیت دارد و بیمار باید توسط یک رژیم درمانگر حوزه سرطان تحت نظر باشد.
هدف درمانی
در این روش برخی از سلولهای خاص مورد درمان قرار می‌گیرند تا از رشد سلولهای سرطانی پیشگیری کند. داروهای مهارکننده و آنتی بادی برای مهار رشد سلول های سرطانی تزریق می‌شود. یکی از مزایای این روش این است که داروها فقط سلول های هدف را تحت تأثير قرار میدهند و به سلولهای سالم آسیب نمی‌رسانند.
رادیو تراپی
در این روش از پرتو‌های یونیزان اشعه ایکس برای از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده می‌شود.
حفاظت از بارداری
روش های درمان سرطان مانند شیمی درمانی، رادیو تراپی، جراحی همگی باعث آسیب به اندام تولید مثلی می شوند و فرایند بارداری را با مشکل روبرو می کنند. اگر قصد بارداری در آینده دارید حتماً قبل از شروع درمان با پزشک مشورت نمایید. روش های ممکن جهت حفاظت از قدرت باروری شامل:
- فریز کردن تخمک بارور شده
- فریز کردن تخمک بارور نشده
- حفظ یک تخمدان
- برداشتن و فریز کردن بافت های تخمدان
- سرکوب موقت فعالیت تخمدان‌ها
حرف آخر دروا
تمام انواع سرطان تخمدان به شرط آنکه در مراحل اولیه تشخیص داده شوند، قابل درمان هستند. برخی از آنها حتی در مراحل پیشرفته نیز قابل درمان هستند. پیشرفت‌های پزشکی باعث شده است که میزان زنده ماندن نسبت به سال های گذشته تفاوت چشمگیری پیدا کند.
انجام معاینات و بررسی های منظم در شناسایی علائم سرطان تخمدان و تشخیص زود هنگام بسیار اهمیت دارد. این نکته به ویژه در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان دارند بسیار ضروری است. علائم بیماری را خوب بشناسید و با افزایش آگاهی، از خود و اطرافیان مراقبت کنید. اگر سؤالی در مورد این بیماری و علائم آن دارید در قسمت نظرات بپرسید.
نظر شما چیست؟