چگونه تنبلی تخمدان بر باروری اثر می گذارد؟

تنبلی تخمدان و قدرت باروری در خانم‌ها با هم در ارتباط اند. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان یک اختلال متابولیک است که علت آن عدم تعادل هورمون‌های بدن است. عدم تعادل هورمونی منجر به علائم بسیاری می‌شود که می‌تواند بر باروری اثر بگذارد. فولیکول‌های بسیاری در تخمدان وجود دارند که هر ماه یکی از انها توسط استروژن به تخمک بالغ تبدیل می‌شود.

درخانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان، عدم تعادل هورمون‌ها از رشد و آزاد شدن تخمک بالغ جلوگیری می‌کند و بدون تخمک بالغ، تخمک گذاری یا بارداری اتفاق نمی‌افتد. مرکز پژوهش سلامت زنان درآمریکا نشان داده است که 5 تا 10 درصد خانم‌های 46-15ساله مبتلا به تنبلی تخمدان هستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک شایع‌ترین علت قابل درمان ناباروری است.

تنبلی تخمدان و اثرات آن بر باروری

تنبلی تخمدان بر باروری از جهات مختلفی اثر می گذارد. معمولا اولین علت ناباروری در خانم‌هایی که تنبلی تخمدان دارند، مسئله تخمک گذاری است. تخمک گذاری به علت افزایش تستوسترون یا عدم بلوغ فولیکول‌ها از تخمدان رخ نمی‌دهد.

حتی با وجود تخمک گذاری به علت عدم تعادل هورمونی، لایه داخلی آندومتر توانایی لانه گزینه و پذیرش تخمک بالغ را ندارد. همچنین عدم تعادل هورمونی در تنبلی تخمدان منجر به سیکل‌های  قاعدگی نامنظم می‌شود. سیکل‌های قاعدگی غیرقابل پیش‌بینی بارداری را با مشکل مواجه می‌کند.

درمان تنبلی تخمدان و باروری

• دارو درمانی یکی از روش‌های انتخابی برای تنظیم سیکل قاعدگی و تخمک گذاری است.

• کنترل وزن: در افرادی که دچار افزایش وزن هستند، کاهش وزن می‌تواند به تعادل هورمون‌ها کمک کند و شانس تخمک گذاری و بارداری را افزایش دهد. حتی کاهش وزن به میزان 10 درصد نتایج مفیدی به همراه دارد. البته توجه کنید که افرادی که به شدت دچار کاهش وزن هستند، نیز ممکن است با مشکل باروری مواجه شوند.

• مدیریت استرس: مدیریت استرس می‌تواند سبب بهبود باروری شود. استرس طولانی مدت بر عملکرد هورمون‌ها اثر دارد. استرس باعث ترشح کورتیزول می‌شود که به دنبال آن انسولین زیاد شده و باعث اختلال هورمون‌های جنسی و ناباروی می‌شود.

• تغییر در برنامه غذایی: در برخی افراد مبتلا به تنبلی تخمدان مصرف مواد غذایی با شاخص گلایسمیک پایین در بهبودی قدرت باروری موثر بوده است. منابع غذایی با شاخص گلایسمیک پایین از افزایش ناگهانی قند خون و انسولین جلوگیری می‌کند.

تشخیص تنبلی تخمدان

جهت تشخیص تنبلی تخمدان یا تخمدان پلی کیستیک باید سطح هورمون‌های هیپوفیز و تخمدان را اندازه گیری کنید.

• LH
• FSH
• استرادیول
• پروژسترون
• پرولاکتین
• آندروژن های آزاد: 17 –هیدروکسی پروژسترون
• گلوبولین های متصل به هورمون های جنسی
• هورمون رشد شبه انسولین
• تست تحمل گلوکز
• تست تیروئید
• پروفایل لیپیدی

برنامه غذایی در تنبلی تخمدان و باروری

یکی از موثرترین گام‌ها در جهت افزایش شانس بارداری، پیروی از برنامه غذایی مختص به تنبلی تخمدان و باروری است. مقاومت به انسولین مهم‌ترین عارضه‌ی تنبلی تخمدان است. مقاومت به انسولین با افزایش سطح انسولین خون اثرات مضری بر فرآیند سیکل قاعدگی و تخمک گذاری می‌گذارد. مقاومت به انسولین همچنین لانه گزینی را با مشکل روبرو می‌کند.

در خانم‌هایی که مقاومت به انسولین دارند، احتمال سقط 4 تا 5 برابر افزایش می‌یابد. تنبلی تخمدان همچنین یکی از دلایل ابتلا به دیابت نوع 2 است.

فواید پیروی از رژیم غذایی تنبلی تخمدان و باروری:

• کمک به تخمک گذاری منظم‌تر
• آماده کردن رحم برای لانه گزینی
• افزایش احتمال لقاح سالم
• کاهش احتمال سقط
• پیشگیری از مقاومت به انسولین

راهنمای غذایی تنبلی تخمدان

• میزان دریافت پروتئین و کربوهیدرات را متعادل کنید. علاوه بر مقدار کربوهیدرات، نوع مصرفی آن نیز اهمیت دارد. استفاده از غلات کامل و فرآوری نشده که حاوی فیبر و پروتیئن هستند، به تنظیم انسولین کمک می‌کند. سعی کنید غلات فراوری شده مانند آرد سفید را محدود کنید.

• مصرف غذاهایی با شاخص گلایسمیک بالا که باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند را تا حد امکان کاهش دهید. این غذاها شامل انواع کیک‌ها، شربت، شکر، سیب زمینی، پاستا، سودا و نوشیدنی‌های الکلی است.

• فیبر زیاد مصرف کنید. مصرف فیبر از دو طریق به بهبود تنبلی تخمدان کمک می‌کند. از یک سو سرعت جذب قند را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر با تنظیم متابولیسم استروژن از افزایش هورمون‌های مردانه پیشگیری می‌کند.

• سعی کنید 5 وعده غذایی در طول روز مصرف کنید. سه وعده اصلی و دو میان وعده به تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کند. مصرف وعده‌های غذایی کم باعث می‌شود، بدن در حالت گرسنگی قرار بگیرد و متابولسیم بدن کاهش پیدا کند. سعی کنید وعده‌های غذایی خود را در زمان مشخص میل کنید.

• حتما در برنامه غذایی از اسیدهای چرب ضروری استفاده کنید. اسیدهای چرب به کاهش وزن، تعادل هورمون‌ها و آماده سازی بدن جهت لقاح کمک می‌کنند. بهترین منبع امگا 3، روغن کبد ماهی است.

• تمرین منظم ورزشی انجام دهید. ورزش کردن به بهبود حساسیت انسولین کمک می‌کند. انجام تمرینات قدرتی و هوازی هر دو در تنظیم انسولین موثرند. از افراط در انجام تمرینات سنگین و طولانی اجتناب کنید. ورزش سنگین ممکن است به علت افزایش فعالیت غده آدرنال منجربه التهاب شده و علائم تنبلی تخمدان را وخیم‌تر کند.

مصرف بیش از حد کافئین را کاهش دهید. کافیئن سطح استروژن را افزایش می‌دهد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف دو فنجان کافیئن در روز باعث افزایش سطح استروژن طبیعی در بدن می‌شود. خانم‌هایی که 4 تا 5 فنجان کافئین در روز مصرف می‌کنند، حدود 70 درصد بیشتر استروژن تولید می‌کنند که اثرات منفی بر سیکل قاعدگی دارد.

نتیجه گیری:

مسئله تنبلی تخمدان و باروری باعث نگرانی‌های زیادی در خانم‌های مبتلا می‌شود. آنها اغلب در مورد چگونگی باروری با وجود سیکل‌های نامنظم و عدم تخمک گذاری سوال دارند. در صورتی که مبتلا به تنبلی تخمدان هستید و قصد بارداری دارید، حتما با یک پزشک متخصص مشورت کنید. حتی اگر قصد بارداری ندارید، حتما جهت پیشگیری از عوارض این اختلال متابولیک مانند دیابت، افزایش فشارخون، چاقی، افسردگی و سرطان آندومتر رحم زیر نظر یک متخصص به درمان بپردازید.

تنبلی تخمدان تنها علت ناباروری نیست، اما بررسی و درمان به موقع آن شانس باروری را افزایش می‌دهد. لازم است بدانید بارداری با وجود ابتلا به تنبلی تخمدان، مادر و جنین را در معرض اختلالاتی مانند دیابت بارداری، فشارخون بارداری و زایمان زود رس و نوزاد کم وزن قرار می‌دهد. بنابراین لزوم پیگیری و درمان اهمیت دو چندان می‌یابد. 

اگر در مورد تنبلی تخمدان سوالی دارید، می‌توانید در قسمت نظرات سوال خود را با کارشناس دروا مطرح کنید.