حاملگی خارج رحمی تهدیدی برای جان مادر
زمانی که تخمک بارور شده در جایی خارج از رحم رشد می کند حاملگی خارج رحمی رخ داده است. لوله های رحمی رایج ترین مکان برای بارداری خارج رحمی است. از زمان لقاح تا زایمان، چندین مرحله در بدن فرد باردار اتفاق میفتد که در ابتدا تخمک بارور شده باید در لایه داخلی رحم لانه گزینی کند. اما در حاملگی خارج رحمی تخمک بارور شده در مکان‌هایی مانند لوله‌های رحمی، حفره شکمی یا دهانه رحم متصل می‌شود.
حاملگی خارج رحمی درمان نشده یک اورژانس مامایی محسوب می‌شود. درمان به موقع از شدت عوارض ناشی از حاملگی خارج رحمی می‌کاهد و شانس را برای بارداری سالم در آینده افزایش می‌دهد.
علائم حاملگی خارج رحمی
تهوع و درد در سینه ها در هر دو حاملگی طبیعی و خارج رحمی رخ می‌دهد. علائم زیر در بارداری خارج رحمی شایع تر است و می تواند نشان دهنده یک اورژانش زنان باشد که نیاز به اقدامات فوری دارد. هریک از علائم زیر در دوران بارداری نیازمند بررسی توسط پزشک و در صورت لزوم اقدام فوری است.
- درد شدید در ناحیه شکم، لگن، شانه و گردن
- درد شدید که در یک طرف شکم ایجاد شود
- لکه بینی سبک یا سنگین یا خونریزی واژینال
- سرگیجه یا غش
- فشار در ناحیه مقعد
| هرگونه درد شدید در ناحیه شکم،لگن، شانه و گردن در دوران بارداری نیاز به بررسی فوری توسط پزشک دارد |
شایع ترین دلایل وقوع حاملگی خارج رحمی
علت حاملگی خارج رحمی همیشه واضح و روشن نیست، در برخی موارد شرایط زیر با حاملگی خارج رحمی مرتبط دانسته شده است:
- التهاب یا زخم در لوله‌های رحمی
- وجود عفونت یا التهاب ناشی از جراحی
- عوامل هورمونی
- اختلالات ژنتیکی
- نقص هنگام تولد
- شرایط پزشکی که بر شکل و وضعیت لوله‌های رحمی و اندام تولید مثلی تاثیر می‌گذارد
چه افرادی بیشتر در معرض حاملگی خارج رحمی هستند:
تمامی خانم‌هایی که از نظر جنسی فعال هستند، در معرض خطر حاملگی خارج رحمی قرار دارند. عوامل خطر با هریک از موارد زیر افزایش می‌یابد:
- سن 35 سال یا بالاتر
- سابقه جراحی لگن، شکم یا سقط‌های مکرر
- سابقه التهاب لگن
- سابقه بیماری اندومتریوز
- حاملگی با وجود بستن لوله ها یا داشتن IUD
- حاملگی با کمک داروها یا روش های کمک باروری
- سیگار
- سابقه حاملگی خارج رحمی
- سابقه بیماری های آمیزشی مانند کلامیدیا و سوزاک
- ناهنجاری ساختاری در لوله های رحم
| بیماری‌های آمیزشی شانس ابتلا به حاملگی خارج رحمی را افزایش می‌دهند، در صورت ابتلا به بیماری آمیزشی حتما قبل از اقدام به بارداری آن را درمان کنید |
تشخیص حاملگی خارج رحمی
اولین گام در تشخیص حاملگی خارج رحمی معاینه و بررسی توسط پزشک است. در مرحله بعدی انجام ازمایشات بارداری (مثبت یا منفی بودن تست بارداری) و اندازه گیری روند افزایشی هورمون است. گاهی اوقات پزشک در طول معاینه لگن ممکن است به یک توده نرم برخورد کند. در صورتی که شک به حاملگی خارج رحمی وجود داشته باشد انجام ازمایش‌های هورمونی و سونوگرافی لگن میتواند به تشخیص کمک کند.
سونوگرافی ترانس واژینال بهترین روش جهت بررسی حاملگی خارج رحمی است. در این روش یک پروپ سونوگرافی وارد واژن شده و تصاویر لگن بر روی مانیتور قابل مشاهده است.
سونوگرافی ترانس واژینال قادر است ساک حاملگی را در یک حاملگی طبیعی یا خارج رحمی تشخیص دهد، اما اغلب این یافته ها قطعی نیستند. سونوگرافی می تواند ساک حاملگی که حاوی جنین قابل رویت است یا توده ای که در لوله‌های رحمی قرار گرفته است را نشان دهد، اما ممکن است نتایج قطعی نباشد. سونوگرافی همچنین میتواند عدم وجود حاملگی در رحم را تشخیص دهد.
اندازه گیری سطح زیر واحدهای هورمون بتا گنادوتروپین جفتی انسانی بتا اچ سی جی (HCG)به تشخیص حاملگی خارج رحمی کمک می‌کند. سطح این هورمون به طور طبیعی در دوران بارداری افزایش می‌یابد. وجود الگوی غیرطبیعی در افزایش این هورمون میتواند سرنخی از وقوع حاملگی خارج رحمی باشد.
در موارد نادر ممکن است برای تشخیص حاملگی خارج رحمی نیاز به انجام لاپاراسکوپی باشد. در طی لاپاراسکوپی پروپ از طریق برش کوچکی در ناحیه شکم وارد شده تا وضعیت اندام‌های شکمی و لگنی بررسی شود و مکان حاملگی خارج رحمی را مشخص کند.
آیا حاملگی خارج رحمی خطرناک است؟
در برخی موارد جنین در حاملگی خارج رحمی به طور خود به خود جذب شده و عوارض جانبی آشکاری به جای نمی‌گذارد. در این موارد نیاز به انجام اقدامات درمانی نیست، اگرچه شیوع واقعی این موارد به درستی مشخص نیست. میزان برطرف شدن خود به خودی حاملگی خارج رحمی را نمی توان پیش بینی کرد.
جدی ترین عارضه حاملگی خارج رحمی، پارگی لوله های رحمی است که منجر به خونریزی داخلی، درد لگن و شکم، شوک و حتی مرگ است. بنابراین خونریزی در حاملگی خارج رحمی نیاز به اقدام فوری جراحی دارد. خونریزی به علت پارگی لوله های رحمی یا نشت خون از انتهای لوله هاست، چرا که جفت در حال رشد، به درون شریان ها و عروق موجود در دیواره لوله های رحمی نفوذ می کند.
خون خارج شده از لوله های رحمی میتواند سبب تحریک و التهاب در سایر بافت های شکم و لگن شود که به دنبال آن درد قابل توجهی ایجاد می‌شود. خونریزی در لگن باعث ایجاد بافت اسکار یا زخم می‌شود که بارداری را در سال های اتی با مشکل روبرو می‌کند. همچنین خطر حاملگی خارج رحمی با وجود بافت اسکار افزایش می‌یابد.
درمان حاملگی خارج رحمی چیست؟
درمان‌های مختلفی از جمله دارو درمانی و جراحی جهت درمان حاملگی خارج رحمی مورد توجه است. بسته به شرایط فرد ممکن است یکی از روش‌های ذکر شده مورد استفاده قرار بگیرد. همان طور که اشاره کردیم برخی از حاملگی‌های خارج رحمی به طور خود به خودی برطرف می‌شود. در موارد تهدید کننده حیات مانند خونریزی شدید نیاز به جراحی فوری است.
به دلیل عوارض خطرناک حاملگی خارج رحمی اغلب زنان با دارو یا جراحی مورد درمان قرار می‌گیرند. معمولا مداخله جراحی به صورت لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی انجام می‌شود. در روش لاپارتومی یک برش عرضی در قسمت تحتانی شکم ایجاد می‌شود. در لاپاراسکوپی از طریق ایجاد یک برش کوچک در پوست پروب را وارد کرده و مشاهده لگن انجام می‌شود.
اغلب لاپارسکوپی به دلیل ایجاد برش‌های کوچک و دوران بهبودی سریع تر بیشتر مورد توجه جراحان و بیماران قرار گرفته است. در شرایط مطلوب می‌توان از طریق برش و بدون آسیب به لوله‌های رحمی حاملگی خارج رحمی را تخلیه کرد.
در برخی شرایط خاص مانند ایجاد بافت اسکار گسترده در لگن، خونریزی شدید در شکم و لگن لاپارسکوپی روش کارایی نیست. در برخی موارد با توجه به مکان آسیب یا شدت آن جراح مجبور به برداشتن بخشی از لوله‌های رحمی یا همه آن، تخمدان‌ها و رحم می‌شود.
نتیجه گیری
پیش آگهی و چشم انداز بارداری خارج رحمی بستگی به میزان آسیب فیزیکی به اندام‌های تولید مثلی دارد. بسیاری از افراد با سابقه‌ی حاملگی خارج رحمی قادرند دوران بارداری را به سلامت طی کنند. چنانچه هر دو لوله‌های رحمی یا یکی از انها سالم باشند همچنان تخمک قادر است به طور عادی بارور شود.
نظر شما چیست؟