سرطان دهانه رحم - قاتل خاموش زنان

سرطان رحم، یکی از شایع‌ترین دلایل مرگ در خانم‌هاست. زمانی که تکثیر و رشد سلول‌های بدن از حالت طبیعی خارج می‌شوند، سلول‎های سرطانی ایجاد می‎کنند. وقتی که این رشد غیرطبیعی از رحم شروع شود به آن سرطان دهانه رحم یا سرویکس می‌گویند. سرویکس یا دهانه رحم، واژن را به رحم متصل می‌کند. 

تمامی خانم‎ها، در هر رده سنی در معرض ابتلا به سرطان رحم هستند. اما اغلب در زنان سنین 30 سال رخ می‎دهد. علت اصلی سرطان رحم، عفونت‌های مزمن از نوع ویروس پاپیلومای انسانی است. این ویروس از طریق رابطه جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. حداقل نیمی از افراد که فعالیت جنسی دارند در طول زندگی به این ویروس مبتلا می‌شوند اما تنها برخی به سرطان دهانه رحم دچار می‌شوند.

سرطان دهانه رحم در بسیاری از کشورهای غربی به علت انجام معاینات دوره ای مانند تست پاپ اسمیر و واکسیناسیون علیه ویروس به طور قابل توجهی کنترل شده است. اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود میزان موفقیت در درمان افزایش می‌یابد و کیفیت سال‌های زندگی افراد را بهبود می‌بخشد.

 سرطان دهانه رحم و عوامل خطر

برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی باعث تغییراتی در دهانه رحم می‌شوند، که با گذشت زمان منجر به سرطان می‌شود در حالی که برخی انواع دیگر ممکن است باعث زگیل تناسلی یا پوستی شوند. این ویروس معمولاً فاقد علامت است و اغلب افراد از ابتلا به آن بی اطلاع هستند.

• ابتلا به ایدز و یا هرگونه بیماری که منجر به تضعیف سیستم ایمنی شود
• سیگار کشیدن
• استفاده از قرص‎های پیشگیری از بارداری به مدت طولانی
• داشتن سه فرزند یا بیشتر
• داشتن شرکای جنسی متعدد

 سرطان دهانه رحم و علائم

لازم به ذکر است که سرطان دهانه رحم، در مراحل اولیه فاقد علامت است و با پیشرفت بیماری علائم مانند خونریزی از واژن یا خونریزی بعد از رابطه جنسی بروز پیدا می‌کند. در صورت داشتن هریک از این علائم به ماما یا متخصص زنان مراجعه کنید. 

• خونریزی غیر طبیعی واژینال:

خونریزی از واژن می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد، اما در هر صورت باید به عنوان یک زنگ هشدار به آن توجه کرد. هرگونه خونریزی بعد از رابطه جنسی،  خونریزی بین سیکل های قاعدگی، درحین معاینه لگن یا دوش واژینال باید جدی گرفته شود و فورا با ماما یا متخصص زنان مشورت نمایید.

• ترشحات غیرطبیعی واژینال:

ترشحات بی بو و رنگ روشن جز ترشحات طبیعی تلقی می‌شوند. اما ترشحات قهوه ای یا مخلوط با خون غیر طبیعی هستند.

• درد هنگام رابطه جنسی:

درد حین رابطه جنسی می‌تواند به علت ابتلا به عفونت آمیزشی باشد و همچنین این درد ممکن است حاکی از گسترش سرطان به نواحی تناسلی باشد. پس هرگونه درد در حین یا بعد از رابطه جنسی غیرطبیعی است و باید پیگیری شود.

• درد و فشار شدید در لگن:

در زمان قاعدگی احساس درد در لگن طبیعی است اما وجود درد شدید و ناگهانی در خارج از سیکل قاعدگی می‌تواند نشانه ای از بروز سرطان سرویکس باشد.

• درد در زمان دفع ادرار:
• درد و ناراحتی در زمان دفع ادرار یکی از نشانه‎های ابتلا به سرطان سرویکس یا رحم است. البته به خاطر داشته باشید که  سوزش و درد به هنگام ادرار می تواند نشانه عفونت ادراری یا عفونت آمیزشی باشد، اما نیاز است که هرگونه درد و سوزش ادرار مورد توجه و پیگیری قرار بگیرد.
  
  سایر علائم شامل کاهش وزن ناگهانی، خستگی مفرط، کمردرد و پا درد نیز می‎توانند زنگ هشداری برای بیماری باشند.

چگونه خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را در خود کاهش دهیم؟

انجام تست‎های غربالگری به صورت دوره‎ای و منظم از سن 21 سالگی  مهمترین اقدامی است که می‎تواند از ابتلا به سرطان دهانه رحم پیشگیری کند.

تست‌های غربالگری

تست پاپ اسمیر و تست ویروس پاپیلومای انسانی دو نوع روش غربالگری برای شناسایی تغییرات دهانه رحم و سلول‌های پیش سرطانی هستند. عفونت اچ پی وی در ناحیه تناسلی خانم‌ها وآقایان در قسمت‌هایی که با کاندوم پوشیده شده و همچنین قسمت‌هایی که توسط کاندوم پوشیده نشده است اتفاق می‌افتد.در حالی که کارایی کاندوم در پیشگیری از عفونت اچ پی وی مشخص نشده است، اما استفاده از کاندوم با کاهش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم همراه است.

روش انجام تست‎های غربالگری و نتایج آنها

همان طور که اشاره کردیم تست پاپ اسمیر از روش‌های تشخیص سرطان دهانه رحم هستند. این تست‌ در مطب مامایی یا متخصص زنان قابل انجام هستند.

برای انجام تست پاپ اسمیر با ابزاری به نام اسپکلوم دهانه واژن را باز شده و واژن و سرویکس را بررسی می شود و همزمان نمونه ای از بافت و ترشحات واژن و سرویکس تهیه و به آزمایشگاه فرستاده می شود. تست پاپ اسمیر، طبیعی بودن سلول‌های بافت ناحیه تناسلی را بررسی می‎کند و تست اچ پی وی به دنبال یافتن ویروس است.

در چه سنی باید پاپ اسمیر انجام دهیم؟

تست پاپ اسمیر باید با شروع فعالیت جنسی انجام شود و در صورت طبیعی بودن نتایج در سه سال متوالی، باید هر سه سال یکبار انجام شود.

اگر در محدوده سنی 30 تا 65 سال هستید:

در صورتی که جواب تست پاپ اسمیر در سه سال متوالی نرمال باشد، زمان انجام تست بعدی سه سال دیگر است.

اگر درسن بالای 65 سال هستید:

اگر در سن بالای 65 سال هستید پزشک ممکن است نیاز به انجام تست را ضروری نبیند اگر که دو شرایط زیر را داشته باشید:

• در صورتی که چند سال پی یا پی نتایج تست پاپ اسمیر نرمال باشد
• اگر جراحی برداشتن رحم را انجام داده اید.

نتایج تست:

تقریبا یک هفته طول می‌کشد که نتایج تست‌ها مشخص شود. اگر پزشک با مورد مشکوکی در نتایج شما مواجه شود، قطعا به شما اطلاع داده و نحوه پیگیری را بیان می‌کند. دلایل زیادی می‌تواند باعث غیر نرمال شدن نتایج تست شود که لزوما به معنای ابتلا به سرطان دهانه رحم نیست. در صورتی که نتایج تست، حاکی از بروز تغییراتی در سلول‌ها باشد پزشک به شما اطلاع داده و در صورت نیاز به هر گونه درمان و اقدام لازم با شما مشورت می‌شود.
 

سرطان دهانه رحم و روش درمان

سرطان دهانه رحم، در صورت تشخیص به موقع قابل درمان است. چهار شیوه ی درمان اساسی عبارتند از:

• جراحی:  هدف از جراحی، خارج کردن هر چه بیشتر سلول و بافت‌های سرطانی است. در برخی مواقع جراح تنها، بخش سرویکس یا دهانه رحم را خارج می‌کند. در مواردی که سرطان پیشرفت کرده است، جراح دهانه رحم و سایر اندام های لگنی را خارج می‌کند.
• رادیوتراپی: در این روش اشعه ایکس با دوز بالا به سلول‎های سرطانی تابانده می‌شود تا سلول‎های سرطانی نابود و تومورها کوچک شوند. پرتودرمانی ممکن است به صورت خارجی یا داخلی انجام شود. این روش اغلب در کنار سایر روش ها برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• شیمی درمانی: در این روش از داروهای قوی برای کشتن سلولهای سرطانی استفاده می‌شود. در شیمی درمانی می‌توان به سلول‌های سرطانی در هر جای بدن حمله کرد اما از عوارض آن حالت تهوع، خستگی، ریزش موها و آسیب پذیری در برابر عفونت هاست. از این روش معمولا در مراحل پیشرفته سرطان دهانه رحم استفاده می‌شود.
• هدف درمانی: در این روش از داروهایی استفاده می‌شود که به طور خاص، سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند و به سلول‌های سالم آسیب نمی‌رسانند.
   

نتیجه گیری

سرطان دهانه رحم، پیشرفت آهسته ای دارد اما تهدید کننده حیات فرد است. امروزه با پیشرفت علم و تکنیک های غربالگری، این فرصت ایجاد شده تا قبل از اینکه سلولهای پیش سرطانی تبدیل به سلول‌های سرطانی شوند آنها را تشخیص داده و از رشد آنها پیشگیری شود.

در صورت تشخیص و درمان به موقع پیش آگهی این بیماری خوب است. از طریق غربالگری می‌توانید شانس ابتلا و پیشرفت بیماری را کاهش دهید. حتما به طور منظم تست پاپ اسمیر و سایر روش های غربالگری را انجام دهید. با پزشک خود در مورد عوامل خطرساز این بیماری مشورت کنید. به صدای بدن خود گوش دهید و هرگونه خونریزی غیر طبیعی و خارج از سیکل قاعدگی یا درد و فشار در ناحیه لگن را جدی بگیرید.