سرطان سینه - خطری در کمین هر زن

سرطان سینه شایع ترین نوع سرطان و اولین علت مرگ ناشی از سرطان در دنیا است. جهش‌های ژنی باعث تغییر در تقسیم سلولی و غیر طبیعی شدن عملکرد سلول‌های بدن می‌شوند، دراین وضعیت سلول ها سرطانی می‌شوند. سرطان سینه، سرطانی که در سلول‌های بافت پستان اتفاق می‌افتد. به طور معمول محل شکل گیری سرطان سینه در لوبول‌ها و مجرای شیری است. لوبول‌ها وظیفه تولید شیر را به عهده دارند و مجراها وظیفه انتقال شیر از غدد شیری به نوک سینه‌ها را ایفا می‌کنند. گاهی سرطان سینه ناشی از متاستاز یا هجوم سلول های سرطانی از سایر اندام‌هاست. سلول‌های سرطانی از طریق گره های لنفاوی زیر بغل به بافت پستانها منتقل می‌شوند.

آناتومی بافت سینه ها

بافت سینه ها به ماهیچه های دیواره قفسه سینه چسبیده و از بخش های زیر تشکیل شده است:

• لوبول ها که بافت غده ای هستند که وظیفه تولید شیر را به عهده دارند.
• مجاری که کانالی برای عبور شیر از لوبول به نوک سینه ها هستند.
• بافت چربی و بافت پیوندی
• عروق خونی، اعصاب و گره های لنفاوی
   

سرطان سينه چه علائمي دارد؟

معمولاً اغلب خانم ها در روز های قبل از پریود متوجه تورم و حساس تر شدن بافت سینه‌ها می شوند. شکل ظاهری و اندازه سینه ها با توجه به عوامل مانند سن، حاملگی و تغییرات مکرر وزن دچار تغییر می شوند. موضوع که اهمیت دارد این است که شما به طور دوره ای و منظم سینه‌ها ی خود را معاینه کنید و به خصوصیات ظاهری و وجود توده ای در لمس توجه کنید و هر تغییر غیر عادی را فورا به پزشک اطلاع دهید.درمراحل اولیه ممکن است هیچ گونه نشانه ای وجود نداشته باشد، دربسیاری از موارد اندازه تومور به قدری کوچک است که قابل شناسایی نیست. اما ماموگرام قادر به تشخیص هرگونه مورد غیرطبیعی است.

معمولاً اولین نشانه ی تومور، وجود یک توده است که قبلا وجود نداشته است. اما توجه کنید هر توده نمی تواند سرطانی باشد.هر نوعی از سرطان سینه علائم متفاوتی ایجاد می کند. برخی از علائم مشابه اند و برخی متفاوت. 

شایعترین علائم سرطان پستانها عبارتند از:

• وجود توده اخیر یا ضخیم شدن بافت اطراف سینه ها
• درد سینه ها
• قرمز شدن و ظاهر شبیه پوست پرتقال
• تورم سینه ها
• ترشحات غیر شیری از نوک سینه ها
• ترشحات خونی از نوک سینه ها
• فرورفتن نوک سینه ها
• تغییر در بافت و پوست سینه ها
• وجود توده در سینه ها یا زیر بغل

توجه کنید که هر کدام از نشانه های ذکر شده لزوماً به معنای ابتلا به سرطان نیست و می تواند به علت یک کیست خوش خیم باشد، اما در هر صورت نیاز به توجه و پیگیری دارند.

فاکتورهای خطرساز سرطان سینه

چندین عامل خطر باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می شود. اما توجه کنید که لزوماً داشتن هر یک از علائم که در ادامه ذکر می کنیم نشانه ابتلا به سرطان نیست.

• سن: با افزایش سن خطر ابتلا به سرطان بیشتر می شود، بیشتر سرطان های سینه در سنین 50 سالگی یا بالاتر رخ می دهند.
• نوشیدنی های الکلی: مصرف نوشیدنی های الکلی خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد.
• زنان سفید پوست: زنان سفید پوست در مقایسه با مردان سفید پوست 100 برابر بیشتر احتمال ابتلا به سرطان سینه را دارند و زنان سیاه پوست 70 برابر بیشتر از مردان خطر ابتلا به سرطان را دارند.
• ژن ها: خانم هایی که دچار جهش ژنی درBRCA1 وBRCA2  هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه می‌باشند.
• پریود در سنین پایین: اگر در سن کمتر از 12 سال پریود صورت گرفته باشد می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش دهد.
• زایمان در سنین بالا: خانم‌هایی که اولین فرزند خود را بعد از 35 سالگی آورده اند، اغلب بیشتر در معرض ابتلا به سرطان سینه هستند.
• هورمون درمانی: خانم هایی که برای کاهش علائم یائسگی از استروژن و پروژسترون استفاده می‎کنند بیشتر در معرض سرطان سینه قرار دارند.
• زمینه ارثی: خانم هایی که در خویشاوندان درجه یک مانند مادربزرگ، خواهر،مادرسابقه ابتلا به سرطان را داشته اند، حتماً باید به صورت دوره ای مورد معاینه قرار گیرند.
• یائسگی دیررس: خانم هایی که تا سن 55 سال وارد دوران یائسگی نشده اند بیشتر احتمال ابتلا به سرطان را دارند.
• عدم بارداری: خانم هایی که سابقه بارداری و زایمان را ندارند نیز در معرض ابتلا به سرطان هستند.
   

انواع سرطان سینه

سرطان سینه التهابی: این نوع از سرطان نادر اما به شدت وخیم و پیشرونده است. در این حالت سلول های سرطانی مسیر گره های لنفاوی را بسته و اجازه تخلیه مایع لنفاوی را نمی دهند. تورم، قرمزی و احساس گرما در سینه ها از نشانه های این سرطان است. این بیماری با سرعت فزاینده ای پیشرفت می کند. بنابراین توجه و پیگیری هرگونه علامت ذکرشده بسیار حائز اهمیت است.

سرطان سینه سه گانه منفی: این نوع نیز نادر بوده و بین 10 تا 20 درصد از سرطان ها را به خود اختصاص می دهد. این تومور سه ویژگی دارد:

• گیرنده های فاقد استروژنی:در سطح سلول ها گیرنده هایی وجود دارد که استروژنی باشد، استروژن می تواند باعث تحریک رشد تومور شود.
• گیرنده های فاقد پروژسترون: در سطح سلول گیرنده های متصل شونده به هورمون پروژسترون وجود دارد. اگر تومور دارای گیرنده پروژسترونی باشد این هورمون می تواند باعث رشد تومور شود.
• پروتئین اضافیHER2  در سطح آن وجود ندارد: نوعی پروتئین است که باعث رشد سلول‌های سرطانی می‎شوند.

درصورت که یک تومور هر سه ویژگی را داشته باشد سرطان سینه سه گانه منفی به آن اطلاق می‌شود. این نوع به شدت تمایل به رشد سریع دارد.

سرطان‌های متاستاتیک یا پیشرونده: سرطان متاستاتیک نام دیگر سرطان سینه در مرحله 4 و نهایی است. در این مرحله سرطان سینه به سایر بافت‌های بدن از جمله استخوان، ریه و کبد منتشر می‌شود.

مراحل سرطان سینه

سلول‌های سرطانی براساس اندازه تومور و میزان پیشروی به سایر اندام‌ها به 5 مرحله تقسیم می‌شود:

مرحله 0: در این مرحله سلول های سرطانی محدود به مجاری شیری اند و به بافت های اطراف پیشروی نکرده اند.

مرحله1: این مرحله نیز شامل دو قسمت است که در مرحله اول اندازه تومور 2 سانتی متر یا کمتر است و هنوز به سمت گره های لنفاوی نرفته است. در مرحله دوم، سرطان در نزدیکی گره های لنفاوی است و توده یا وجود ندارد یا کمتر از 2 سانتی متر است.

مرحله 2: که این مرحله نیز شامل دو بخش است. در بخش اول تومور کوچکتر از 2 سانتی متر است و به 1 تا 3 گره لنفاوی نزدیک شده در مرحله دوم اندازه تومور 2 تا 5 سانتی متر می‌رسد و به گره های لنفاوی زیر بغل نفوذ می‌کند.

مرحله 3: در بخش اول 4 تا 9 گره لنفاوی درگیر شده اند و تومور اولیه می‌تواند در هر اندازه ای ظاهر شود. اندازه تومور بیشتر از 5 سانتی متر است و 1 تا 3 گره لنفاوی را درگیر کرده است. در بخش دوم تومور به دیواره قفسه سینه یا پوست حمله کرده و در بخش سوم به بیشتر از 10 گره لنفاوی پیشروی کرده و نواحی گردن را نیز درگیر کرده است.

مرحله 4. در این مرحله تومور به هر اندازه ای ممکن است باشد و به اکثراً بافت سینه و سایر اندام های بدن نیز پیشروی کرده است، این مرحله اخرین مرحله رشد تومور است.

روش‌های تشخیص سرطان سینه

برای تشخیص و تمایز بین توده های خوشخیم و بدخیم سینه نیاز به انجام معاینه و انجام برخی روش های تشخیصی توسط پزشک ضرورت می یابد.

1. ماموگرافی: رایج ترین روش مشاهده بافت سینه تهیه تصاویر توسط ماموگرام است. اغلب خانم‌ها در سنین 40 سال و بالاتر به طور سالانه ماموگرافی انجام می‌دهند.
2. سونوگرافی: در این روش با استفاده از امواج صوتی از بافت سینه تصاویری تهیه می‌شود که توسط پزشک نتایج آن تفسیر می‌شود.
3. بیوپسی یا نمونه برداری: دراین روش بخشی از بافت سینه برداشته شده و برای بررسی های بیشتر به پاتولوژی فرستاده می‌شود.
4. MRI:یک روش تصویربرداری غیر تهاجمی است که برای بررسی بافت سینه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیشگیری از سرطان سینه

در حالی که فاکتورهای خطر زایی مانند سن یا زمینه ارثی وجود دارند که هیچ کنترلی بر آنها نداریم، اما پیروی از سبک زندگی سالم، انجام معاینات دوره ای و اجتناب از مواردی که توسط پزشک ممنوع شده است در پیشگیری از ابتلا به بیماری سرطان بسیار اهمیت دارد.

عوامل مربوط به سبک زندگی به شدت در میزان ابتلا به این سرطان مؤثرند. برای مثال چاقی یکی از عوامل خطر ساز است. تبعیت از رژیم غذایی مناسب و انجام فعالیت بدنی منظم در رسیدن به وزن سالم و کاهش خطر بسیار اهمیت دارد.

غربالگری سرطان سینه

انجام ماموگرافی منظم ممکن است از بیماری پیشگیری نکند اما می تواند شانس موارد تشخیص داده نشده را به طور قابل توجهی کاهش دهد. طبق نظر انجمن سرطان آمریکا انجام ماموگرام به صورت زیر توصیه شده است.

درخانم های40 تا 74 ساله انجام ماموگرام سالانه توصیه می شود.

در خانم های بیشتر از 75 سال باید با مشورت پزشکان خود تصمیم بگیرند که غربالگری ماموگرافی را ادامه دهند یا خیر. 

نتیجه گیری

خوشبختانه امروزه  تلاش های بسیاری در جهت آگاهی  زنان و مردان در رابطه با سرطان سینه صورت گرفته است. این تلاش ها در جهت آشنایی با علائم و نشانه های بیماری، عوامل خطر ساز، راههای پیشگیری و آزمون های غربالگری صورت می گیرد. 

به خاطر داشته باشید که اگرچه این بیماری بسیار شایع و کشنده است اما تشخیص زود هنگام باعث افزایش نجات زندگی افراد مبتلا می شود. پس انجام معاینات دوره ای و توجه به علائم و نشانه ها رو جدی بگیرید.