انواع قرص‌های جلوگیری از بارداری و عوارض آن را بشناسید!
یکی از دغدغه‌های مهم برای اغلب خانم‌ها، پیشگیری از بارداری ناخواسته به ویژه در سال‌های اول زندگی است. نگرانی از این موضوع باعث می‌شود، برخی خانم‌ها از برقراری رابطه جنسی پرهیز کنند. امروزه روش‌های بسیاری برای جلوگیری از بارداری در دسترس است. روش‌های هورمونی که تخمک گذاری را مهار می‌کنند و روش‌های فیزیکی مانند کاندوم یا دیافراگم که مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند، از انواع روش‌های متداول هستند. در این مقاله قصد داریم به انواع قرص‌های جلوگیری از بارداری، روش مصرف و عوارض آن بپردازیم:
عملکرد قرص‌های جلوگیری از بارداری
قرص‌های جلوگیری یکی از متداولترین و موثرترین روش جلوگیری از بارداری ناخواسته هستند، البته به شرط آن که به درستی مصرف شوند. این قرص‌های ترکیبی به صورت روزانه جهت پیشگیری از بارداری موثر هستند، البته به شرط آنکه درست مصرف شوند. قرص‌های ضد بارداری ترکیبی، مانع آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها می‌شوند و همچنین با افزایش ضخامت موکوس گردن رحم مانع رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند.
قرص‌هایی که فقط حاوی پروژسترون هستند نیز به روش‌های مختلفی مانع بارداری می‌شوند. بخش عمده فعالیت این قرص‌ها شامل افزایش ضخامت موکوس گردن رحم است، که اجازه ورود اسپرم به رحم را نمی‌دهند. همچنین باعث نازک شدن لایه داخلی رحم می‌شود، لایه داخلی رحم (اندومتر) مکان لانه گزینی تخمک بارور شده است. بنابراین هر چقدر لایه داخلی نازکتر شود، احتمال کاشت تخمک بارور شده نیز کمتر است. این قرص‌ها ممکن است مانع تخمک گذاری نیز شوند.
انواع قرص‌های ضد حاملگی
قرص‌های ترکیبی:
این قرص‌ها هر روز به مدت 21 روز از چرخه هورمون صناعی استروژن و پروژسترون تولید می کنند. قرص های ترکیبی انواعی مختلفی دارند.
قرص‌های تک فازی:
قرص‌های ترکیبی تک فازی به مقدار مساوی استروژن و پروژسترون را به مدت یک ماه در اختیار بدن قرار می‌دهند. در هفته آخر، یعنی هفته بدون هورمون پریود اتفاق میفتد.
قرص‌های چند فازی:
این قرص‌ها نیز به مدت یک ماه در طول سیکل مصرف می‌شوند و مقادیر مختلفی از هورمون استروژن و پروژسترون را در اختیار بدن قرار می‌دهند. و در هفته بدون هورمون پریود اتفاق میفتد.
قرص‌های شیردهی
این قرص‌ها فقط دارای هورمون پروژسترون هستند، که به آنها قرص‌های شیردهی (mini pill) گفته می‌شود. قرص‌های حاوی پروژسترون، انتخاب خوبی برای افرادی است که تمایل به مصرف استروژن ندارند. این قرص‌ها در تمام طول سیکل فعال هستند و هورمون آزاد می‌کنند. این قرص‌ها دوره‌ی بدون هورمون ندارند، بنابراین وقوع پریود حتمی نیست.
قرص‌های اورژانسی
در صورت داشتن رابطه جنسی محافظت نشده، فراموش کردن قرص‌های ضد بارداری، سوء استفاده جنسی یا پاره شدن کاندوم از قرص‌های پیشگیری اورژانسی استفاده می‌شود. باید بدانید که این روش برای زمان‌های خاص است و یک روش پیشگیری معمول محسوب نمی‌شود. به دلیل تغییرات هورمونی شدید فقط در مواقع اورژانسی مجاز به مصرف آنها هستید.
این قرص‌ها به صورت موقت آزاد شدن تخمک را مهار کرده و باعث توقف لقاح و عدم بارداری می‌شوند. این قرص ها برای اثربخشی باید در اسرع وقت و نهایتا تا 72 ساعت بعد از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شوند. در صورتی که بارداری اتفاق افتاده باشد، مصرف قرص بی فایده است.
آیا مصرف قرص‌های ضد حاملگی برای همه ایمن است؟
توجه کنید که قرص‌های جلوگیری بارداری به هیچ وجه در افرادی که سابقه بیماری های زیر را دارند نباید مصرف شود:
- سرطان سینه
- سرطان آندومتر رحم
- خونریزی واژن
- درد قفسه سینه
- سردرد شدید
- دیابت کنترل نشده
- تومور کبد و بیماری‌های کبدی
- بارداری اخیر
- افزایش خطر لخته شدن خون و سکته مغزی
توجه کنید که مصرف همزمان سیگار و قرص‌های ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون خطر بیماری‌های قلبی را تا چندین برابر افزایش می‌دهد. خانم‌های سیگاری که بالای 35 سن دارند به هیچ وجه نباید از قرص‌های ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون استفاده کنند. این قرص‌ها خطر لخته شدن خون، حمله قلبی و مغزی را افزایش می‌دهند.
حتما قبل از انتخاب نوع قرص با پزشک خود مشورت کنید و وی را از تاریخچه بیماری و وضیعت سلامت خود آگاه کنید. عوارض قرص‌ها با افزایش سن، وزن، سابقه فامیلی بیماری قلبی و تعداد سیگارهایی که در روز مصرف می‌کنید مرتبط است. در صورتی که سردرد میگرنی دارید، حتما قبل از انتخاب قرص ضد بارداری با پزشک مشورت کنید، تا مناسب ترین روش برای شما در نظر گرفته شود.
این نکته حائز اهمیت است که هیچ کدام از قرص‌های ضد بارداری از عفونت‌های آمیزشی جلوگیری نمی‌کنند. بنابراین ضروری است تا در زمان برقراری رابطه جنسی از روش‌های دیگری مانند کاندوم استفاده کنید.
قرص‌های جلوگیری و میزان اثربخشی
قرص‌های جلوگیری از بارداری از روش های مؤثر در پیشگیری از بارداری هستند، به شرط آنکه درست استفاده شوند. بر اساس مرکز کنترل بیماری‌ها میزان خطا در استفاده از قرص‌های ترکیبی و شیردهی فقط 9 درصد است. یعنی از هر 100 خانم ممکن است 9 نفر باردار شوند. برای مؤثر بودن قرص‌های پروژستین باید در همان مدت زمان سه ساعته هر روز مصرف شوند.
قرص‌های ترکیبی کمی انعطاف پذیرتر هستند. به طور کلی بهتر است هر روز رأس یک ساعت مشخص قرص‌ها مصرف شوند، اما می‌توانید قرص‌های ترکیبی را در یک بازه ی زمانی 12 ساعته مصرف کنید و همچنان از بارداری پیشگیری کنید. برخی داروها ممکن است اثر بخشی قرص‌های ضد بارداری را کم کنند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- آنتی بیوتیک ریفامپین
- داروهای بیماری ایدز
- داروهای ضد صرع
اثربخشی قرص‌ها در افرادی که دچار اسهال یا استفراغ می‌شوند، کمتر است. در صورت مشکل گوارشی حتما با پزشک خود مشورت کنید. بهتر است تا درمان کامل مشکلات گوارشی همراه با قرص‌ها از روش دیگری برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
فواید مصرف قرص‌های جلوگیری
- کاهش میزان خونریزی پریود
- موثر و قابل اطمینان در جلوگیری از بارداری
- کاهش درد و خونریزی ناشی از اندومتریوز و فیبروئید
- بهبود آکنه
- بهبود علائم سندرم پیش از قاعدگی
- کاهش التهاب لگن
- کاهش خطر ابتلا به سرطان رحم و تخمدان
- قابل استفاده بودن در دوران شیردهی
- کاهش ابتلا به کم خونی
- کاهش خطر حاملگی خارج رحمی
- پیشگیری از کاهش توده استخوانی و پوکی استخوان
عوارض قرص‌های جلوگیری
متأسفانه هیچ یک از قرص‌های هورمونی ضد بارداری به هیچ عنوان از ابتلا به عفونت آمیزشی جلوگیری نمی‌کنند. تنها راه پیشگیری در زمان مصرف قرص‌ها، استفاده از کاندوم است. همیشه باید بخاطر داشته باشید که آنها را در زمان مقرر استفاده کنید و لازم است یک بسته قرص اضافه در منزل نگه دارید. در صورت فراموشی خطر بارداری افزایش می‌یابد.
حتما در زمان تجویز قرص‌ها هرگونه داروی دیگر مانند مکمل‌ها، داروهای گیاهی و غیره را به پزشک اطلاع دهید. همچنین خطر لخته شدن خون در خانم‌های مبتلا به فشارخون بالا، بی حرکتی طولانی مدت و اضافه وزن افزایش می‌یابد. در صورت داشتن هر یک از موارد ذکر شده آنها را جدی بگیرید و حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- لکه بینی بین پریودها
- افزایش وزن
- ورم و حساسیت سینه‌ها
- تهوع و ناراحتی معده
- نوسان خلقی
- تاری دید
- ترومبوز وریدها
- سردرد شدید
- درد شدید معده
- ورم و درد پاها
- کاهش میل جنسی
- آمبولی ریه
- درد قفسه سینه
قرص‌های جلوگیری از بارداری در دوران شیردهی
در دوران بارداری باید از قرص‌های فاقد استروژن استفاده کنید، به دلیل آنکه استروژن حجم شیر مادر را کاهش می‌دهد. مادران شیرده می‌توانند از قرص لاینسترنول در شش ماه اول بعد از زایمان استفاده کنند. البته به شرط آنکه شیرخوار فقط از شیر مادر تغذیه کند. این قرص‌ها در بسته بندی 28 عددی هستند، که مصرف آنها از 45 روز بعد از زایمان یا بعد از شروع قاعدگی است.
بعد از پایان یک بسته، بلافاصله بسته بعدی را شروع کنید. همان طور که گفته شد جهت اثربخشی این قرص ها باید هر روز راس یک ساعت مقرر مصرف شوند، در غیر این صورت خطر بارداری ناخواسته افزایش می‌یابد.
فراموشی قرص‌های جلوگیری از بارداری
شانس بارداری ناخواسته در صورت فراموش کردن قرص‌ها افزایش می‌یابد. در صورت فراموش کردن، به محض یاداوری آن را مصرف کنید و قرص بعدی را طبق روال ادامه دهید. اگر دو قرص را فراموش کردید، به محض یادآوری هر دو را با هم مصرف کنید و قرص بعدی را در زمان مقرر آن مصرف کنید.
خوردن همزمان دو قرص ممکن است باعث مشکلات گوارشی و معده درد شود، نگران نباشید این مشکل موقتی است. به خاطر داشته باشید که هر زمان که فراموش کردید قرص خود را مصرف کنید حتماً از یک روش پشتیبان مانند کاندوم، دیافراگم، اسپرم کش استفاده کنید. قرص های شیردهی یا مینی پیل را هر روز در زمان مقرر مصرف کنید.
اگر یک قرص شیردهی را فراموش کردید یا بیش از 3 ساعت از زمان مصرف آن گذشته باشد به محض یاداوری آن را مصرف کنید و به مدت 2 روز از روش پشتیبان جهت جلوگیری از بارداری استفاده کنید.
در صورتی که سه روز متوالی مصرف قرص‌های ترکیبی را فراموش کردید، حتما با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است از شما بخواهد بسته جدیدی را شروع به مصرف کنید و همزمان با آن از روش پشتیبان نیز استفاده کنید.
نتیجه گیری
امروزه روش های مختلفی برای جلوگیری از بارداری در دسترس است که یکی از موثرترین آنها قرص‌های ضد حاملگی هستند. اما انتخاب بهترین و مناسب ترین قرص به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای پیدا کردن مناسب ترین قرص حتما با پزشک خود مشورت کنید. ضروری است که در مورد نحوه مصرف و عوارض احتمالی قرص‌ها اطلاعات کسب کنید و در صورت بروز ناراحتی آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
نظر شما چیست؟