علت خشکی واژن چیست؟

خشکی واژن یکی از مشکلات شایع در بین خانم‌هاست که اغلب روابط جنسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طور طبیعی دیواره واژن توسط لایه‌ای از مخاط و مواد لغزنده پوشانده می‌شود. مایع ترشح شده در واژن خاصیت اسیدی دارد و به حفظ سلامت واژن و پیشگیری از عفونت‌های قارچی کمک می‌کند.

خشکی واژن در خانم‌ها در تمام سنین به ویژه بعد از یائسگی رایج است. هورمون استروژن به حفظ رطوبت، ضخامت و سلامت واژن کمک می‌کند. پایین آمدن سطح استروژن باعث کاهش رطوبت واژن و بروز مشکلاتی می‌شود. هورمون استروژن به مرطوب نگه داشتن محیط واژن کمک کرده و باعث ضخامت پوشش واژینال می‌شود. واژینیت آتروفیک شرایطی است که تخمدان‌ها استروژن کمی تولید می‌کنند. مشخصه اصلی آن خشکی واژن است.

خشکی واژن و علائم آن

کاهش رطوبت و درد در حین رابطه جنسی بعد از سنین یائسگی افزایش می‌یابد. نازک شدن پوست اطراف واژن آن را به آسانی در معرض آسیب قرار می‌دهد. این آسیب می‌تواند در حین رابطه جنسی اتفاق بیفتد و موجب درد شود که این درد باعث کاهش میل به برقراری رابطه جنسی می‌شود. درد ناشی از خشکی واژن ممکن است فقط محدود به رابطه جنسی نشود و فرد در حین نشستن، ایستادن، ورزش کردن و دفع ادرار نیز دچار درد شود. این درد می‌تواند کیفیت زندگی افراد را نیز تحت تاثیر قرار دهد(پیشنهاد می‌شود مقاله درد در هنگام رابطه جنسی را بخوانید).

این افراد ممکن است احساس خارش و سوزش داشته باشند. این شرایط بدلیل تغییرات هورمونی است و نشان دهنده مسئله جدی نمی‌باشد. برخی خانم‌ها ممکن است علائم خشکی واژن را با عفونت‌های قارچی و برفک اشتباه بگیرند و شروع به درمان‌های بدون نسخه کنند که می‌تواند علائم خشکی را بدتر کند. بسیاری از خانم‌ها ممکن است احساس شرم در مورد خشکی واژن داشته باشند و این موضوع را با شریک جنسی خود مطرح نکنند. بازگو نکردن این مسئله با شریک جنسی نقاط مبهم بسیاری در رابطه جنسی ایجاد می‌کند.

از علایم خشکی واژن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سوزش و خارش در واژن
• درد یا خونریزی بعد از رابطه جنسی
• عدم رسیدن به اوج لذت جنسی
• کاهش میل جنسی به علت درد
• نازک شدن پوست و محیط واژن

علت خشکی واژن

برخی داروها و روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری می‌توانند باعث خشکی واژن شوند. مطالعات حاکی از آن است که مصرف سیگار منجر به یائسگی زودرس شده و بنابراین واژینیت آتروفیک در این افراد به علت کاهش استروژن ایجاد می‌شود و خشکی واژن در افراد سیگاری می‌تواند در سنین پایین‌تری رخ دهد. ابتلا به سندرم شوگرن نیز می‌تواند یکی از دلایل خشکی واژن باشد. سندرم شوگرن یک اختلال مزمن سیستم ایمنی است که در آن ترشحات غدد برون ریز کاهش می‌یابد.

استفاده از شوینده‌های شیمیایی و انواع صابون‌های معطر نیز خشکی واژن را سبب می‌شود. به یاد داشته باشید که محیط واژن به خودی خود تمیز است و نیاز به شستشو با انواع شوینده‌های شیمیایی و معطر را ندارد و در واقع این مواد مضر نیز هستند. برخی مطالعات حاکی از ارتباط بین انجام دوش واژینال با افزایش خطر عفونت‌های باکتریایی و قارچی، ابتلا به بیماری‌های آمیزشی، سرطان گردن رحم، اندومتریوز، التهاب لگن و سایر بیماری‌ها هستند.

خشکی واژن در دوران قبل و بعد از یائسگی

حدود 17 درصد از زنان 18 تا 50 سال، خشکی واژن را در حین رابطه جنسی حتی قبل از یائسگی، تجربه می‎کنند. فقدان یا کمبود پیش نوازی و معاشقه قبل از رابطه می‌تواند یکی از دلایل خشکی واژن در حین رابطه رابطه جنسی فقدان یا کمبود پیش نوازی و معاشقه قبل از رابطه باشد. همچنین استفاده از محصولات بهداشتی زنان مانند انواع اسپری و صابون‌ها نیز می‌تواند منجر به خشکی واژن شود. مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد آلرژی و ضد افسردگی نیز می‌توانند باعث خشکی شوند. شیردهی، برداشتن تخمدان‌ها و یا درمان‌های سرطان‌ها مانند شیمی درمانی نیز می‌توانند منجر به خشکی واژن شوند. 

میانگین سن یائسگی 51 سال است و بعد از آن خانم‌ها متوجه تغییراتی در بدن خود می‌شوند. تخمدان‌ها تولید هورمون‌های زنانه را متوقف کرده و سطح استروژن کاهش می‌یابد. یکی از نشانه‌های زود هنگام کاهش استروژن، خشکی واژن در رابطه جنسی است. بدون تولید استروژن پوست و لب‌های واژن نازک شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند.

تشخیص خشکی واژن

چنانچه در ناحیه واژن خود احساس خشکی، سوزش یا ناراحتی می کنید، حتما به یک پزشک زنان مراجعه کنید. پزشک ممکن است در ابتدا در مورد سابقه پزشکی شما شرح حال تهیه کند. با توجه به علائم پزشک اقدام به بررسی های زیر می‌کند:

• معاینه بالینی: اندام تناسلی مانند واژن و دهانه رحم توسط پزشک مورد بررسی قرار می گیرد.
• تست پاپ اسمیر: در این روش از دهانه رحم و دیواره های آن نمونه تهیه و از نظر  التهاب و عفونت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• آزمایش هورمونی: کاهش سطح استروژن باعث کاهش رطوبت و خشکی واژن می شود. بنابراین اندازه گیری سطح استروژن یک روش تشخیصی است.
• آزمایش ادرار: آزمایش ادرار نیز در صورت شک به عفونت های ادراری مورد بررسی قرار می گیرد.
   

خشکی واژن و درمان آن

• استروژن درمانی: یکی از روش های مقابله با خشکی واژن استروژن درمانی است. همان طور که قبلا گفته شد کاهش استروژن یکی از دلایل شایع خشکی واژن است. انواع مختلفی از استروژن مانند کرم یا پماد استروژن واژینال، حلقه استروژن واژینال و قرص استروژن واژینال وجود دارد. دقت کنید که مدت و میزان مصرف هریک از این روش ها توسط پزشک زنان تعیین می شود. چنانچه با مصرف داروهای پیشگیری از بارداری هورمونی یا هر داروی دیگری احساس خشکی واژن می‌کنید، حتما با پزشک خود مشورت کنید تا روش دیگری را برای شما انتخاب کند.
• مرطوب کننده ها و روان کننده های واژن:  این مرطوب کننده ها حاوی موادی هستند که باعث افزایش رطوبت واژن شده و محیط آن را لغزنده می کنند. این مواد به کاهش درد و ناراحتی در حین برقراری رابطه جنسی کمک بسیاری می کنند.
• رابطه جنسی منظم و ایجاد تنوع: انجام پیش نوازی قبل از رابطه واژینال به مرطوب شدن محیط واژن بسیار کمک می کند. صحبت با شریک جنسی در مورد رابطه جنسی تان به شما در افزایش کیفیت رابطه کمک می کند.

توجه کنید لوبریکانت‌ها موادی‌اند که از آب یا سیلیکون تشکیل شده‌اند و باعث رطوبت در واژن می‌شوند و کیفیت رابطه جنسی را افزایش می‌دهند، محصولاتی مانند روغن بچه، وازلین و روغن‌های گیاهی روش‌های بهداشتی و سالم برای رفع خشکی واژن نمی‌باشند. در مطالعه‌ای در نشریه زنان و مامایی آمده؛ زنانی که از محصولات روغنی مانند وازلین برای مرطوب نگه داشتن واژن استفاده می‌کردند، نسبت به کسانی که از این روش استفاده نمی‌کردند، بیشتر به واژینوزس باکتریایی مبتلا شدند.

احساس خشکی واژن در حین رابطه جنسی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ممکن است که شما توسط شریک جنسی خود برانگیخته نشده باشید یا اینکه  شما دچار کاهش میل جنسی شده‌ باشید. میل جنسی شما تحت تاثیر نوسانات هورمونی در طی سیکل قاعدگی تغییر می‌کند

شما احتمالا در روزهای نزدیک به تخمگ گذاری افزایش میل جنسی و در روزهای بعد از آن کاهش میل جنسی را خواهید داشت. میل جنسی در فاز لوتئال که ترشح پروژسترون زیاد می‌شود، کاهش می یاید.

نتیجه گیری

خشکی واژن می تواند منجربه بروز ناراحتی و درد در واژن و اندام لگنی شود. همان طور که گفته شد دلایل مختلفی از جمله ورود به دوران یائسگی، فقدان یا کمبود پیش نوازی در رابطه جنسی، عفونت ها، استفاده از مواد شوینده و محرک، دوش واژینال، مصرف دارو های ضد افسردگی و سایر عوامل می تواند باعث خشکی واژن شوند. خشکی واژن به ندرت مسئله جدی به شمار می رود و درمان های مختلفی برای آن وجود دارد.چنانچه با وجود درمان دارویی و مراقبت بهبودی حاصل نشود، حتما با پزشک مشورت کنید تا از درمان جایگزین و مناسب شما استفاده شود.