عفونت واژن یا واژینیت چیست؟
عفونت واژن یک وضیعت غیرعادی است که با تغییر در ترشحات واژن و رشد بیش از حد باکتری‌ها، قارچ ها و دیگر ارگانیسم ها همراه است. عفونت واژن، معمولا خطرناک نیست، اما می‌تواند مشکلات آزار دهنده‌ای برای فرد مبتلا ایجاد کند. حفظ تعادل محیط واژن در سلامت فرد و دستگاه تولید مثل از اهمیت بسیاری برخوردار است.
شایعترین علت ترشحات غیرطبیعی و بو دار واژن عفونت واژن است. محیط واژن دائم در حال تغییر است و طی مراحلی همچون بلوغ، یائسگی، بارداری و پریود دستخوش تغییرات می‌شود. در حدود 70 درصد محیط واژن توسط باکتری لاکتو باسیلوس (باکتری مفید) تشکیل شده است. در سنین باروری در هر گرم از ترشحات واژن حدود 10 میلیون باکتری لاکتو باسیلوس وجود دارد.
عفونت باکتریایی واژن، زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی باکتری بی هوازی جایگزین فلور طبیعی واژن شود. باکتری به نام گاردنرلا شایعترین باکتری است که موجب عفونت می‌شود. فعالیت باکتری‌های بی‌هوازی باعث ایجاد علائم مانند خارش، سوزش، التهاب به همراه بوی شبیه بوی ماهی می‌شود.
پاسخ سلول‌های ایمنی بدن، باعث کاهش تولید موکوس واژن می‌شود و فرد را مستعد ابتلا به بیماری‌های آمیزشی می‌کند. گاهی اوقات اثرات عفونت، ابعاد عاطفی و اجتماعی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در یک مطالعه که برای روی افراد مبتلا به عفونت واژن انجام گرفت با توجه به شدت و تعداد علائم، افراد احساس شرم و ناراحتی داشتند. همچنین نگران قضاوت اطرافیان و فهمیده شدن این موضوع توسط شریک جنسی خود بودند. این مسئله بر عزت نفس فرد اثر بدی گذاشته و ممکن است فرد از برقراری رابطه جنسی به علت احساس شرم خودداری کند.
عفونت واژن و علائم آن
اغلب خانم ها ممکن است فاقد علامت باشند. اما شایعترین علائم عبارتند از:
- میزان غیرعادی ترشحات واژن
- ترشحات خاکستری یا سفید واژینال
- بوی بد واژن یا بوی شبیه ماهی
- بو و ترشحات واژینال اغلب پس از رابطه جنسی واضح‌تر است.
- درد در حین رابطه جنسی یا دفع ادرار
- سوزش واژن
عفونت واژن و دلایل آن
تعادل محیط واژن تحت تاثیر عوامل درونی و بیرونی مختلفی دستخوش تغییر می‌شود. برخی عوامل، خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش می‌دهند. برای مثال افرادی که در شش ماه گذشته دوش واژینال انجام داده‌اند( دوش واژینال یعنی شستشوی واژن با آب و مایعات مانند سرکه، جوش شیرین و یا فرآورده‌های آماده موجود در داروخانه‌ها) بیشتر در معرض عفونت باکتریایی واژن هستند.
کاهش اسیدیته واژن یکی دیگر از دلایل عفونت واژن است. به دنبال خونریزی‌های طولانی و نامنظم، میزانی از باکتری‌های مفید واژن دفع میشوند و محیط را برای بروز عفونت آماده می‌کند. استفاده از روش‌های کنترل بارداری حاوی هورمون اثر حفاظتی نسبت به این بیماری ایجاد می‌کنند. عفونت‌های عود کننده در زمان پریود نیز به همین علت است.
روابط جنسی محافظت نشده و متعدد نیز خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش می‌دهد. شرکای جنسی متعدد و جدید، عدم استفاده از کاندوم، رابطه جنسی واژینال و عدم تعویض کاندوم پس از رابطه جنسی مقعدی نیز از دلایل شیوع عفونت واژن است. عوامل بسیاری خطر ابتلا به عفونت واژن را افزایش می‌دهند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:
- روابط جنسی متعدد با شرکای جنسی متعدد و جدید
- استفاده از IUD برای پیشگیری از بارداری
- استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها
- دوش واژینال
- سیگار کشیدن
- استفاده از صابون یا شوینده‌های معطر
- استفاده از اسپرم کش
- کاهش استروژن در حوالی یائسگی
- رعایت نکردن اصول بهداشتی در شستشوی واژن
آیا عفونت واژن یک بیماری آمیزشی است یا یک عفونت مخمری؟
عفونت واژن با بیماری‌های آمیزشی متفاوت است. این بیماری خطرناک نیست اما می‌تواند اختلالاتی را برای فرد به همراه داشته باشد. هر خانمی با ترشحات غیر طبیعی واژن باید مورد بررسی قرار بگیرد و از نظر عفونت‌های جدی‌تر مانند سوزاک و کلامیدیا افتراق داده شود.
آیا عفونت واژن مسری است؟
اگر چه عفونت واژن (واژینوز باکتریایی) به عنوان یک بیماری مسری در نظر گرفته نمی‌شود، اما قابلیت سرایت آن تاکنون به درستی شناخته نشده است. از آنجایی که شرکای جنسی متعدد خطر ابتلا به عفونت باکتریایی را افزایش می‌دهند، این موضوع مطرح می‌شود که انتقال باکتری بین افراد، تعادل محیط واژن را برهم می‌زند و فرد را مستعد ابتلا به عفونت واژن می‌کند.
اما از انجا که عفونت واژن در بین خانم‌های مجرد نیز رخ می‌دهد، احتمالا عوامل دیگری در بروز آن نقش دارند. احتمال ابتلا به عفونت باکتریایی واژن توسط صندلی توالت فرنگی، استخر، وان یا تماس با وسایل آلوده امکان پذیر نیست.
عفونت واژن و تشخیص
زمانی که خانم‌ها متوجه تغییرات غیرعادی در ترشحات واژینال میشوند، پزشک با پرسیدن چندین سوال سعی در تشخیص و تمایز این اختلال با سایر عفونت های واژینال دارد. این سوالت عبارتند از:
- وجود تب
- درد لگن
- وجود شریک جنسی متعدد یا جدید
- سابقه عفونت‌های آمیزشی
اغلب معاینه لگن توسط پزشک صورت می گیرد و در حین معاینه به ظاهر واژن و سرویکس توجه می‌شود. وجود تندرنس و حساسیت به لمس سرویکس مورد توجه قرار می گیرد. پزشک ممکن است از محیط واژن نمونه تهیه کرده و به آزمایشگاه ارسال کند. بررسی میکروسکوپی واژن می‌تواند در تشخیص و تمایز عفونت واژن از سایر عفونت‌ها مانند عفونت قارچی یا تریکومونازیس کمک کند.
آیا عفونت واژن قابل پیشگیری است؟
اغلب خانم‌های مبتلا به عفونت واژن در صورت درمان کامل، فاقد علائم بلندمدت خواهند بود. انتشار عفونت واژینال درمان نشده می‌تواند منجر به عفونت التهابی لگن شود. التهاب لگن یک وضعیت جدی است و احتمال ناباروری را افزایش می‌دهد. در ادامه اصول پیشگیری از عفونت واژن را شرح می‌دهیم:
- در صورت ابتلا به عفونت باکتریایی واژن نباید احساس شرم و خجالت کنید، بهتر است به دنبال یافتن علت و درمان باشید.
- مقدار غیرعادی ترشحات، ترشحات خاکستری یا سفید و بوی شبیه ماهی از علائم عفونت باکتریایی واژن است. در صورت مشاهده حتما با پزشک خود مشورت کنید.
- به این نکته توجه کنید که اغلب بوی ترشحات واژینال بعد از رابطه جنسی واضح‌تر است. این موضوع را با پزشک خود مطرح کنید.
- هرگز از موادی مانند سرکه، جوش شیرین یا محلول‌های شستشو برای شستن واژن استفاده نکنید. استفاده از آب ساده کافی است.
- خونریزی‌های شدید و طولانی در قاعدگی به علت کاهش باکتری‌های مفید واژن خطر ابتلا به عفونت باکتریایی واژن را افزایش می‌دهد، پس در صورت خونریزی‌های سنگین با پزشک مشورت کنید.
- محدود کردن شرکای جنسی در کاهش ابتلا به عفونت‌های باکتریایی موثر است.
- سیگار کشیدن می‌تواند شانس ابتلا به عفونت باکتریایی واژن را افزایش دهد. لازم است که مصرف آن را کاهش دهید.
- به هیچ وجه از صابون و شوینده‌های عطری برای شستشو واژن استفاده نکنید آنها باکتری‌های حافظ واژن را از بین می‌برند.
- شستشوی واژن از جلو به عقب و خشک کردن ناحیه تناسلی در کاهش ابتلا به عفونت‌های باکتریایی واژن نقش دارد
- هر خانمی با ترشحات غیر طبیعی واژن باید مورد بررسی قرار بگیرد و از نظر عفونت‌های جدی تر مانند سوزاک و کلامیدیا معاینه شود.
- واژینیت ناشی از بیماری‌های آمیزشی با رعایت اصول رابطه جنسی محافظت شده قابل پیشگیری است.
- درمان خانگی یا طبیعی برای عفونت واژن وجود ندارد. تنها درمان آن ممکن مصرف آنتی بیوتیک است.
- باید توجه کنید که انجام دوش واژینال به بهبود این اختلال کمک نمی‌کند و برعکس ممکن است باعث انتشار باکتری‌ها به سرویکس، رحم و لوله‌های رحمی شود.
عفونت واژن و عوارض آن
- افزایش خطر ابتلا به ایدز و سایر عفونت‌های آمیزشی
- هرپس تناسلی
- سوزاک
- کلامیدیا
- زایمان زودرس
نتیجه گیری
همانطور که گفته شد، عفونت باکتریایی واژن به دنبال رشد بیش از حد باکتری‌ها ایجاد می‌شود. در بیشتر موارد این عفونت بدون علامت است، اما شایعترین نشانه‌ی ابتلا به عفونت واژن، تغییر در ظاهر، مقدار و بوی ترشحات واژن است. عفونت واژن معمولا جدی نیست، اما می‌تواند بر ابعاد روحی و عاطفی فرد تاثیر بگذارد. در صورت تغییر در ترشحات و بوی آزار دهنده جهت درمان به پزشک مراجعه کنید. رعایت بهداشت فردی، پرهیز از دوش واژینال، رابطه جنسی محافظت شده در پیشگیری از عفونت واژن بسیار موثر است.
منابع بیشتر
نظر شما چیست؟