مراحل سیکل قاعدگی را بهتر بشناسیم!

سیکل قاعدگی، یک سری تغییرات هورمونی است که به صورت ماهیانه از سنین بلوغ تا دوران یائسگی در بدن خانم‌ها اتفاق میفتد و بدن را برای بارداری احتمالی آماده می‌کند. همه‌ی دخترانی که در حال ورود به فرایند بلوغ و تغییرات مربوط به آن هستند، باید در مورد سیکل قاعدگی آگاهی داشته باشند. امروزه با کمی جستجو در فضای اینترنت می‌توان دانش خود را در این زمینه افزایش داد. البته همیشه بخاطر داشته باشید که اطلاعات خود را از منابع معتبر کسب کنید.

در هر سیکل قاعدگی چه اتفاقی برای بدن من میافتد؟

سیکل قاعدگی تحت کنترل غده هیپوفیز-هیپوتالاموس- تخمدان است. تغییرات هورمون‌های جنسی باعث ایجاد مراحل مختلف سیکل یا چرخه قاعدگی می‌شوند. استروژن، پروژسترون، FSH، LH هورمون‌های اصلی شرکت کننده در سیکل هستند. در نیمه اول سیکل قاعدگی (روز اول تا 14 سیکل) میزان استروژن بالا رفته و هورمون FSH هم باعث رشد فولیکول‌های تخمدان می‌شود.

در حدود روز 14 سیکل قاعدگی میزان هورمون LH بالا رفته و باعث آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها می‌شود. تخمک توسط حرکت جارویی لوله‌های رحمی به سمت رحم حرکت می‌کند و در این زمان میزان پروژسترون افزایش یافته تا رحم را برای بارداری آماده کند. اگر در این مرحله تخمک توسط اسپرم بارور شود بارداری رخ می دهد، در غیر این صورت لایه داخلی رحم (اندومتر) ریزش کرده و خونریزی قاعدگی یا همان پریود اتفاق می‌افتد.

علائم و نشانه‌های پریود چیست؟

خونریزی تنها نشانه پریود نیست و اغلب یک هفته قبل از پریود با علائمی مانند سردرد، جوش، درد زیر شکم، خستگی، تغییرات خلق و خو، مشکلات گوارشی، درد سینه‌ها و... تظاهر پیدا می‎کند.

سندرم پیش از قاعدگی چیست(PMS)؟

سندرم پیش از قاعدگی مجموعه‌ای از علائم فیزیکی روحی و رفتاری است که قبل از شروع قاعدگی در زنان رخ می‌دهد. تقریبا 75 درصد زنان در سنین باروری این علائم را تجربه می‌کنند.

متاسفانه زمان دقیق شروع سندرم پیش از قاعدگی مشخص نیست و علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. طول مدت سیکل قاعدگی معمولا 28 روز است. تخمک گذاری یعنی زمانی که تخمک رسیده از یکی از تخمدان‎ها آزاد می‌شود و تقریبا در روز 14 سیکل قاعدگی رخ می‌دهد. و پریود در روز 28 سیکل قاعدگی اتفاق می‌افتد. علائم سندرم پیش قاعدگی ممکن است تقریبا در روز 14 سیکل شروع شده و تا چهار روز بعد از شروع پریود هم ادامه داشته باشند.

چگونه طول سیکل قاعدگی خود را حساب کنیم؟

همان طور که گفتیم سیکل یا چرخه قاعدگی یک فرایند تحت کنترل هورمون هاست. روز اول خونریزی، شروع سیکل محسوب می‌شود و روز 14 سیکل به طور تقریبی روز تخمک گذاری است. اگر تخمک بارور نشود، سطح هورمون‌ها کاهش یافته سیکل بعدی با ریزش و خونریزی لایه داخلی رحم شروع می‌شود

برای مثال اگرروز اول پریود تاریخ 2/2/99 باشد و پریود بعدی روز 28 /2/99 باشد فاصله بین این روزها طول سیکل قاعدگی است و در این مثال 27 روز است. طول سیکل قاعدگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و طول سیکل طبیعی بین 21 تا 35 روز طبیعی در نظر گرفته می‌شود.

چند روز پریود طبیعی است؟

طول مدت پریود طبیعی بین 2 تا 7 روز است و شدت خونریزی ممکن است سبک، متوسط یا سنگین باشد. در هر سیکل قاعدگی بین 5 تا 80 سی‌سی خون دفع می‌شود. بهتر است بدانید پریود، معیاری برای ارزیابی سلامتی است و عملکرد آن همچون علائم حیاتی بدن است. بنابراین اهمیت شناخت علائم، شدت و طول مدت پریود در اینجا مشخص می‌شود.

بیشترین میزان خونریزی معمولا در اولین یا دومین روز پریود رخ می‌دهد و دفع خون به شکل لخته نیز امری عادی است. همچنین رنگ خون قاعدگی طی پریود متفاوت است، برای مثال در پریودهای شدید رنگ خون قرمز روشن است با نزدیک شدن به پایان پریود خون تیره‌تری خارج می‌شود.

شایعترین علت پریود نامنظم 

طول سیکل قاعدگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، حتی طول سیکل ممکن است در یک خانم به دلایل مختلفی تغییر کند، معمولا تغییر چند روزه در طول سیکل قاعدگی طبیعی است و جای نگرانی نیست، اما اگر خانمی به طور مداوم دچار تغییر در طول سیکل قاعدگی یا میزان خونریزی می‌شود حتما نیاز به بررسی دارد. در ادامه به رایج ترین علت نامنظم بودن پریود اشاره می کنیم:

• اولین سال‌های پریود
• اختلالات تیروئید
• دوران بارداری و شیردهی
• تنبلی تخمدان
• کاهش یا افزایش وزن ناگهانی
• ورزش سنگین
• استرس طولانی مدت
• پولیپ و فیبروم رحم
• مشاغل شیفتی مانند پرستاران یا مهمانداران هواپیما
• مسافرت طولانی با هواپیما
• دوران قبل از یائسگی

چه زمانی برای سیکل‌های نامنظم به پزشک زنان مراجعه کنم؟

تاخیر چند روزه در سیکل قاعدگی معمولا طبیعی است و هر خانمی ممکن است گاهی دچار تاخیر یا شروع زودتر از موعد پریود شود. اما اگر سیکل های نامنظم به صورت دائم اتفاق بیفتد حتما باید بررسی کامل انجام شود. همان طور که اشاره شد بی نظمی در سیکل یا چرخه قاعدگی می‌تواند به دلایلی مانند تنبلی تخمدان، کم کاری یا پرکاری تیروئید، بارداری، ورزش سنگین... باشد. در صورت مشاهده هر یک از علام زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:

• اگر تا سن 15 سالگی هنوز پریود  نشده اید
• اگر سه سال از شروع رشد سینه ها گذشته و همچنان پریود نشده اید
• اگر تا سن 13 سالگی هیچ نشانه ای مبنی بر رشد سینه ها وجود نداشته باشد
• اگر بیش از سه ماه است که پریود شما قطع شده است (البته به شرط عدم بارداری)
• اگر در ابتدا سیکل های شما منظم بوده و حالا دچار بی نظمی شده اید
• اگر طول سیکل قاعدگی شما کمتر از 21 روز باشد
• اگر طول سیکل قاعدگی شما بیشتر از 35 روز باشد
• اگر بیشتر از 7 روز خونریزی دارید (طول پریود طبیعی بین 2 تا 7 روز است)
• اگر خونریزی شما زیاد است و مجبورید هر یک الی دو ساعت پد یا تامپون خود را عوض کنید
• اگر بین سیکل های قاعدگی دچار خونریزی می شوید
• اگر دچار درد شدید در زمان پریود می شوید
• اگر دچار تب و حالت ناخوشی بعد از استفاده از تامپون شوید

سیکل قاعدگی و پنجره باروری

اگر با مفهوم تخمک گذاری و پنجره باروری آشنا نباشید، تصور می‌کنید که بارداری در هر زمان از سیکل قاعدگی امکان پذیر است، اما معمولا در یک سیکل 5 تا 6 روز فرصت باروری وجود دارد. زمانی که یکی از تخمدان‌ها یک تخمک بالغ آزاد می‌کند تخمک گذاری رخ می‌دهد، تخمک بالغ در لوله‌های رحمی حرکت کرده و اگر در این سفر توسط اسپرم لقاح صورت بگیرد باروری رخ می‌دهد.

در واقع عمل تخمک گذاری در یک روز از روزهای سیکل قاعدگی رخ می‌دهد، با شناخت علائم تخمک گذاری می‌توانید بهترین زمان برای داشتن نزدیکی جهت بارداری را تشخیص دهید. تخمک پس از آزاد شدن از تخمدان به مدت 12 تا 24 ساعت زنده می ماند و بعد از آن از بین می‌رود. به همین دلیل است که رابطه جنسی، درست باید قبل یا در حوالی تخمک گذاری انجام شود.

البته اسپرم‌ها تا 5  الی 6 روز در بدن خانم‎ها زنده می‌مانند، بنابراین حتی اگر چند روز قبل از تخمک گذاری، رابطه جنسی محافظت نشده برقرار شود احتمال بارداری وجود دارد.

برای مثال در یک سیکل 28 روزه، روز 14 سیکل  روز تخمک گذاری است، و پنجره باروری از روز نهم سیکل شروع شده و تا روز 17 سیکل ادامه دارد، شروع سیکل قاعدگی از اولین روز پریود محسوب می‌شود.( از خود اپ استفاده بشه)

نتیجه گیری

پریود و علائم سیکل قاعدگی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و ممکن است مسئله ای که در یک فرد طبیعی است در فرد دیگر غیر عادی تلقی شود. سیکل قاعدگی مانند علائم حیاتی، ابزاری برای ارزیابی سلامت بدن است. شناخت علائم سیکل قاعدگی مانند زمان شروع پریود، طول مدت سیکل و تغییراتی که در سیکل رخ می‌دهد، برای تعیین الگوی بدن و احتمالا موارد غیر طبیعی حائز اهمیت است. پس بدن خود را آگاهانه بشناسیم و اگاهانه رفتار کنیم.